بررسی تمام تبعات منفی لغو احتمالی تحریمهای خارجی بر اقتصاد ایران
نویسنده کتاب توسعه اقتصادی و برنامه‌ریزی در گفتگو با «نسیم»: اگر دولت مانند دوسال گذشته که عملا هیچ برنامه‌ای برای صیانت از تولید نداشته، عمل کند دروازه‌های واردات را به سوی تمام واردکننده‌های داخلی باز می‌کند
عبدالمجید شیخی در گفتگو با «نسیم» با اشاره به این مطلب که مجموعه‌ای تحت عنوان آثار احتمالی توافق توسط جمعی از اقتصاد دانان خبره با همکاری ایشان جمع آوری شده اما منتشر نشده، به بیان برخی از این آثار پرداخت و گفت: بعد از انجام توافقات مسلماً یک شکستی در جو روانی تورمیِ موجود ایجاد خواهد شد، که این نیز باعث کاهش نرخ ارز می‌شود. حتی با عدم لغو تحریمها اگر دولت بر این موج خوشبینی سوار شود و ابزار تقویت این خوشبینی را با تسهیل تولید داخلی فراهم کند این موج می تواند ادامه یابد و حباب قیمتی اسعار را نیز کاهش دهد.
وی گفت: عملاً پیش از توافق نیز شاهد بودیم که یکی از عواملی که باعث افزایش شاخص کل بورس شد ناشی از همین جو روانی احتمال وقوع توافقات بود.
وی افزود: البته این افزایش شاخص کل بورس میتواند به دلایل مختلف دیگری نیز باشد، که یکی از آن‌ها این است که اکثر شرکت‌ها در آستانه تشکیل مجامع عمومی‌شان هستند.
شیخی بیان داشت: یکی دیگر از دلایل افزایش شاخص بورس این بود که بخشی از سهامداران شرکت هایی که هزینه تولیدشان وابسته به واردات است با برداشته شدن تحریمهای ارزی احتمال گشایش در این بخش را می دادند. با فرض این احتمال قیمت سهام آن شرکت‌ها می‌‍توانست افزایشی را در خود ببیند.
وی در ادامه بیان داشت: این جهش‌ها میتواند ادامه داشته باشد اما به صورت تنازلی افت خواهد کرد و این نیز تا زمانی است که عوامل بازار شاهد تحقق عملی توافق نباشند.
این استاد دانشگاه اضافه کرد: ما فکر نمی‌کنیم که آن‌ها زیر بار اجرای تعهدات خود بروند، زیرا ما از دشمنان خود توقع نداشته و توقع نیز نداریم که حتی 50 درصد هم به تعهدات خود عمل کنند.
شیخی گفت: احتمالاًبا دبه درآوردن غربی‌ها جو روانی به حالت اول خود بازمی‌گردد، و مانند پتانسیلی می‌ماند که به مرور به سرجای خود بازخواهد گشت.
عضو سابق هیئت علمی سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی گفت: اما در صورت تحقق وعده دول غربی پس از لغو تحریمها دو حالت وجود دارد، یا دولت برای صیانت از تولیدات داخلی برنامه‌ای دارد و یا برنامه‌اش همان برنامه پیش از لغو تحریمها است که نه تنها در جهت صیانت از تولید نبود بلکه تخریب تولید را هم پیش گرفته بود.
این اقتصاددان تصریح کرد: سیاست‌هایی که وزارت صنعت معدن و بازرگانی پیش گرفته بود سیاست‌هایی واداده نسبت به متغیرهای بیرون از کشور است، یعنی در چنین شرایطی هرگونه فشاری از بیرون و از ناحیه سیاست‌های تجارتی دیگران میتواند بر ما تحمیل شود.
وی بیان داشت: اگر برنامه‌ای در راستای صیانت از تولید داخلی وجود داشته باشد، برداشتن تحریمها میتواند هزینه تمام شده بخش ارزی تولید داخلی را بین 25 تا 40 درصد کاهش دهد، این اتفاق نیز میتواند در جهت تقویت تولید داخلی قرار بگیرد.
شیخی با بیان این مطلب که حمایت از تولید داخلی آثار بسیار خوبی را به دنبال خواهد داشت، گفت: جذب سرمایه‌گذاران خارجی، تقویت بنگاه‌های داخلی و تقویت صادرات و همچنین تواماً تقویت راهبرد جایگزنی واردات از جمله آثار خوب حمایت از تولید داخلی است.
وی اظهار داشت: یکی از آثار خوب دیگر حمایت از تولید داخلی این است که میتواند شرکت‌های دانش بنیان را به صورت فعال‌تر و مثمر ثمرتر در خدمت تولید قرار دهد.
این استاد دانشگاه در ادامه گفت: اگر چنین شود هزینه فرصت کاذب پول در بازار کاهش می یابد و نرخ‌های سود تعینی کاذب بازار به سمت نرخ‌های سود تحققی درونزای تولید داخلی سوق داده می‌شود.
وی تصریح کرد: اگر دولت مانند دو سال گذشته که عملا هیچ برنامه‌ای برای صیانت از تولید داخلی نداشته، عمل کند دروازه‌های واردات را به سوی تمام واردکننده‌های داخلی و صادرکنندگان خارجی باز می‌کند.
وی عنوان کرد: حمایت نکردن از بخش تولید داخلی باعث می‌شود تا هر آن‌چه که در بنگاه‌های تولیدی و دانش بنیان و تمامی دست آوردهای علمی به دست آمده است پنبه کنند.
شیخی تأکید کرد: در پیش گرفتن این روند دقیقا مثل این می‌ماند که شما حوضچه‌ای را در کنار یک اقیانوس احداث کرده باشید، بنابراین با یک موج بزرگ آن حوضچه از بین خواهد رفت.
این استاد دانشگاه اظهار داشت: این آثار نه تنها برای بخش تولید و بخش حقیقی اقتصاد مفید نخواهد بود بلکه بخش مجازی اقتصاد را هم ورشکست می‌کند، در این صورت بانک‌ها و مؤسسات مالی قدرت رقابت خود را از دست می‌دهند.
وی افزود: در چنین شرایطی مؤسسات با این وضعیتِ نازل کیفیت و قیمت‌های تمام شده بالا و نیز ضعف قدرت سفارش گیری با تولید انبوه، قدرت رقابت با دنیای بیرون را نخواهند داشت.در واقع هم بخش حقیقی اقتصاد و هم بخش مجازی اقتصاد محکوم به شکست می‌شوند و زحمات 20، 30 ساله از بین می‌رود.
شیخی تأکید کرد: تمامی موارد ذکر شده با فرض این است که اولا دشمن به تمامی تعهدات خود عمل کند و ثانیا دولت برنامه‌ای برای حمایت از بخش حقیقی اقتصاد نداشته باشد، و مقید به اجرای اهداف برنامه بالادستی و الگوی اسلامی پیشرفت و همچنین اقتصاد مقاومتی نباشد.
وی در پایان خاطرنشان کرد: اگر دشمن به تعهدات خود عمل کند و دولت اهداف اقتصاد مقاومتی را در رأس برنامه خود قرار دهد مسلما می توانیم از این فرصت ایجاد شده بهره‌های زیادی به دست آوریم.
