فدرالیزاسیون یا بالکانیزاسیون سوریه؟

کدخبر: 2017031

زمزمه‌های طرح فدرالی کردن سوریه به جای طرح آمریکایی کناره‌گیری بشار اسد از قدرت چندیست است که از کرمیلن به گوش می‎رسد و در مذاکرات صلحی که در جریان است، مطرح خواهد شد؛ طرحی که شکل آینده سوریه بر مبنای اهداف بازیگران اصلی آن ترسیم می‎شود.

گروه بین الملل « نسیم آنلاین »، سید جبار حسینی- روسیه که اکنون خود را بازیگر اصلی در تحولات سوریه می‎داند پس از رد طرح غرب برای کناره‎گیری بشار اسد از قدرت و تاکید بر تعیین سرنوشت سوریه به دست مردم اکنون به این نتیجه نسبی رسیده است که سوریه باید فدرالی اداره شود.

"سرگئی ریابکوف" معاون وزیر خارجه روسیه در اظهارات اخیر خود همزمان با آغاز آتش بس در سوریه اعلام کرد که "فدرالیزه شدن" می‎تواند یکی از بهترین راه‌حل‎ها برای پایان درگیری‎ و جنگ در سوریه باشد.

در همین حال، سخنگوی وزارت خارجه روسیه نیز تاکید کرد روسیه با فدرالی شدن سوریه مشکلی ندارد و به خواست مردم سوریه احترام خواهد گذاشت.

طرح فدرالی شدن اکنون به منزله اساس مذاکرات صلح سوریه است که در ژنو از سرگرفته شده است. این طرح می تواند به معنای لغو همه بندهای سابق باشد یا دست کم بندهای توافق شده را تحت شعاع خود قرار دهد.

از همین روی، برخی از کارشناسان بر این باروند که در مذاکرات صلح سوریه طرفین ممکن است به این نتیجه برسند که اداره سوریه به‌ شکل فدرالی بهترین گزینه پیش رو خواهد بود.

سایت "روسیا بیوند هدلیانیز" نزدیک به کرمیلن در مقاله ای تحلیلی با عنوان "فدرالیزه شدن سوریه یا بالکانیزه شده آن" نوشت: "دیگر گزینه دولت واحد سوریه وجود ندارد."

نویسنده این مقاله در خلاصه مقاله خود تاکید کرد که آینده سیاسی و نظامی سوریه ممکن است در دو مقوله "فدرالیزاسیون" یا "بالکانیزاسیون" گنجانده شود. منظور نویسنده روس این است که اگر سوریه فدرالی نشود این کشور به زور و کشتار به صورت بالکانی تجزیه خواهد شد.

تفاوتی که میان فدرالی شدن و بالکانیزه شدن وجود دارد این است که در فدرالیزه یک کشور چند قومیتی به چند ایالت خودمختار تقسیم می شود اما زیر نظر دولت مرکزی اداره می شود، اما منظور از بالکانیزه شدن تقسیم و تجزیه یک کشور به چند ایالت همراه خشونت و درگیری و با الگوبرداری از تجزیه یوگسلاوی سابق است. بالکانیزه کردن غرب آسیا و تجزیه کشورهای منطقه با الگوبرداری از تجزیه یوگسلاوی سابق، راهبردی است که از چند سال پیش در دستورکار غرب قرار گرفته است.

کارشناسان مسائل استراتژیک معقدند که جزئیات جنگ بوسنی در دهه 90 که شامل مداخله جنگنده‌های آمریکایی و بمباران صربستان و تقسیم این کشور و ایجاد چندین کشور از جمله بوسنی، صربستان و کرواسی بوده، هم اکنون در سوریه در حال تکرار است.

این در حالی است که مسکو با هرگونه طرحی برای تقسیم و تجزیه سوریه همانند آنچه در یوگوسلاوی سابق روی داد،مخالف است و تشکیل دولت فدرال در سوریه به مرکزیت دمشق را گزینه‌ای مناسب برای حفظ وحدت و استقلال این کشور می داند .

معاون وزیر خارجه روسیه نیز چند روز پیش در یک نشست خبری در مسکو گفته بود که "هر طرح دیگری را برای سوریه خواهد پذیرفت، به شرطی که از سوی کسی که 1000 کیلومتر با سوریه فاصله دارد، دیکته نشده باشد و هرگونه مدل مناسب برای سوریه باید در روند مذاکرات درون‌سوری شکل بگیرد."

"سرگئی ریابکوف" معاون وزیر خارجه روسیه گفت: "بعید می‌دانم تحولات سوریه طبق سناریوی کوزوو پیش برود و باید در مذاکرات معیارهایی مشخص برای چارچوب آینده سیاسی سوریه ایجاد کرد که بر حفظ یکپارچگی اراضی سوریه و ایجاد جمهوری فدرال تکیه دارد."

از اظهارات ریابکوف اینگونه بر می آید که وی بالکانیزه کردن سوریه و تجزیه و تقسیم آن مانند حوادث یوگسلاوی پس از فروپاشی حکومت سوسیالیستی را بعید می شمارد، اما طرح تقسیم طایفه‌ای را همانند آنچه که در عراق شاهد آن هستیم، به عنوان الگو بیان می‌کند.

این در حالی است که آمریکا و متحدان منطقه ای آن مانند عربستان و ترکیه با این طرحی که روسیه مطرح می کند، مخالف هستند و اساسا با موجودیت واحد در سوریه مشکل دارند.

از سوی دیگر، "جان کری" وزیر خارجه آمریکا در نشست کمیته روابط خارجی سنای آمریکا طرح جایگزین موسوم به پلان "ب" در سوریه اشاره کرده بود که با واکنش سرگئی لاوروف، وزیر خارجه روسیه مواجه شد. همچنین عادل الجبیر، وزیر خارجه عربستان در سخنانی به اجرای نقشه "ب" (گزینه جایگزین) درباره سوریه به عنوان مقدمه‌ای برای عملی شدن تجزیه سوریه اشاره کرده بود.

وزیر خارجه آمریکا گفته است که اگر آتش بس فعلی در سوریه به شکست بیانجامد، چاره‌ای نمی‌ماند جز اینکه طرح "ب" که همان تجزیه سوریه است، اجرایی شود.

"عبدالباری عطوان" تحلیلگر و کارشناس معروف عرب‌زبان در این باره می‌گوید: "مهمترین هدف در این طرح تامین امنیت اسرائیل است. چرا که کشورهای پیرامونی اسرائیل همگی تجزیه خواهند شد و تا مدت ها توانایی اعمال تهدیدی علیه اسرائیل نخواهند داشت."

"پلان بی" که دستگاه های امنیتی امریکایی و غربی به دنبال آن هستند، همان تجزیه سوریه است. طرحی که از همان ابتدای بحران سوریه به میان آمد و حتی گفته می شود هنری کسینجر وزیر امور خارجه اسبق امریکا از لزوم اجرای آن مثل دیگر کشورهای عربی حتی به زور اسلحه و خون ریزی های بسیار کرد.

اجرای "پلان بی" به این شکل خواهد بود که آمریکا و غرب نیروهای خود را از از طریق ترکیه و اردن در سوریه مستقر کند و برای اینکه مانند عراق به اشغال کشور متهم نشود، از نیروهای دیگر کشورها مانند عربستان سعودی، اردن، ترکیه، قطر و امارات در قالب ائتلاف مبارزه با داعش استفاده خواهد کرد.

صرف نظر از پرداختن به جزیئات پلان "ب"، این نکته حائز اهمیت است که در طرح فدرالی شدن سوریه چه اهدافی دنبال می شود و روسیه چه هدفی را دنبال می کند.

بدیهی است که این طرح یک شبه متولد نشد، بلکه زائیده مراحل و تحولات مختلف است و به زعم مقامات روسی اکنون زمان رو کردن این طرح است، چرا که زمان رو کردن آن فرارسیده و بستر آماده است.

اهدافی که روسیه در طرح خود آن را دنبال می کند می توان در دو مورد خلاصه کرد: مسکو به دنبال آن است که تاثیر عناصر مسلح اهل تسنن سوریه روی تحولات سوریه را کاهش دهد، زیرا مسلمانان سنی مذهب سوریه، قومیت غالب و اکثریت را به نسبت سایر طایفه ها تشکیل می دهند. روسیه برای تضمین ادامه حضور نظامی در دریای مدیترانه و استقرار کشتی‌های آن در بندر "طرطوس" سوریه به درخواست علوی‌ها، نگران آن است که در صورت هرگونه درگیری احتمالی این دو طایفه، منافع روسیه به خطر بیافتد، زیرا روسیه می داند که اهل تسنن سوریه که عربستان نفوذ زیادی بین آنان دارد، وجود روسیه در منطقه را رد خواهند کرد.

هدف دوم روسیه از این طرح پیشنهادی، مساله حضور کردهای سوریه به عنوان یک "اقلیم" در مرزهای سوریه و ترکیه است که در این صورت ارتباط عربی- ترکی قطع می شود، بعلاوه اینکه راه انتقال لوله گاز از سوریه به اروپا می تواند مسدود شود که در اینصورت روسیه می تواند به کانون اصلی صادرات گاز به اروپا تبدیل شود.

اهمیت این موضوع برای کردها تا آنجا است که "مسعود بارزانی" رئیس اقلیم کردستان عراق نیز از طرح فدرالی شدن که می تواند در همه پرسی استقلال اقلیم کردستان نقش مهمی ایفا کند، اعلام حمایت کرده است.

استقلال کردهای سوریه به‌ صورت کامل یا فدرال و در نظر گرفتن امتیازات ویژه برای آنها تحت حمایت روسیه و آمریکا طبیعتا در دیگر مناطق کردنشین منطقه مانند ترکیه تاثیر خواهد گذاشت و شاید به همین دلیل است که ترکیه مواضع کردها را حتی در خاک سوریه و عراق هدف قرار می‎دهد.

ارسال نظر: