نکته ای که در "نگارخانه‌ای به وسعت یک شهر"، نادیده ماند

گروه فرهنگی « نسیم آنلاین »- بیش از 2 هزار سازه تبلیغاتی در سراسر شهر تهران برای دومین سال متوالی به طرح «نگارخانه ای به وسعت یک شهر» اختصاص یافته است. طرحی که در آن آثار هنری ایرانی و خارجی موزه ای به نمایش در آمده و معرفی کوتاهی از آنها انجام شده است.( اینجا ) این طرح نسبت به سال گذشته با افزایش 10 درصدی آثار روبرو بوده است.

«نگارخانه ای به وسعت یک شهر»سال گذشته در 10 روز پایانی اردیبهشت ماه برگزار شد و امسال نیز 10 روز اول خرداد اجرا خواهد شد.

هدف از این طرح ارتقا کیفی زیبایی منظر شهری، ارتقا سواد بصری جامعه، معرفی میراث فرهنگی و معنوی، یادآوری گنجینه میراث فرهنگ به مردم و تشویق آنان به بازدید از موزه ها عنوان شده است.( اینجا )

وسعت برگزاری این طرح یادآور هزینه بالایی است که شهرداری تهران برای برگزاری این طرح متقبل شده است. این موضوع حتی در صحبت های هنرمندان نیز به خوبی قابل مشاهده است.( اینجا ) در کمترین حالت ممکن شهرداری بیش از 2 هزار سازه تبلیغاتی (بیلبورد) را که می تواند درآمد خوبی را برای این نهاد به دنبال داشته باشد را برای 10 روز از چرخه اقتصادی خارج کرده است. برای درک میزان هزینه این 2 هزار بیلبود کافی است به ارقام اجاره بیلبودر در شهر تهران مراجعه کنیم. روزنامه ایران2 سال پیش گزارشی از وضعیت تبلیغات شهری فیلم های سینمایی منتشر می کند. در این گزارش می خوانیم: هزینه اجاره یک بیلبورد برای یک فیلم در زمان اکران برای مدت 15 روز در بزرگراه مدرس مسیر شمال به جنوب، پیشانی پل سواره رو میرداماد 206 میلیون تومان است اما در خیابان بهارستان رو به روی بیمارستان «طرفه» می‌توان با پرداخت 24 میلیون و 600 هزار تومان تبلیغ کرد.( اینجا )

یک تهیه کننده نیز در گفت و گو با روزنامه «جوان»، درباره هزینه اجاره بیلبودر می گوید: یک بیلبورد شهری با قیمت 50 میلیون تومان برای 15 روز اجاره داده می‌شود. ( اینجا ) با یک ضرب ساده می توان به حدود تخمینی هزینه های برگزاری طرح نگارخانه ای به وسعت یک شهر رسید. این تخمین البته صرف اجاره بیلبورد را در بر می گیرد و شامل هینه طراحی، چاپ، نصب و سایر هزینه های برگزاری این طرح نمی شود. البته برگزاری این طرح موفقیت هایی نیز در پی داشته است.

سال گذشته که برای اولین بار طرح «نگارخانه ای به وسعت یک شهر» برگزار شد، علاوه بر رسانه های داخلی، چند رسانه فرامنطقه ای نیز به این طرح پرداختند. روزنامه «میدل ایست» طرح «نگارخانه‌ای به وسعت یک شهر» را یک انقلاب فرهنگی توصیف کرد و نوشت: «تهران با نمایش آثار فاخر نقاشی و گرافیکی توانست در سطح شهر بزرگی نظیر تهران یک انقلاب فرهنگی به پا کند . » خبرگزاری فرانسه نیز نوشت: «تهران به یک نمایشگاه عظیم روباز تبدیل شده است و رانندگان و عابران می‌توانند در حال راه رفتن زیبایی‌های هنری را نگاه کنند.» از سوی دیگر خبرگزاری گاردین هم تغییر یک شبه‌ چهره تهران را اعجاب آور توصیف کرد و نوشت:«این طرح باید به الگویی برای دیگر کشورها تبدیل شود.»( اینجا ) خارجی روی خوشی نسبت به این طرح داشتند اما در مقابل در داخل انتقادهایی نسبت به «نگارخانه ای به وسعت یک شهر» وجود دارد.

اقبال شاکری رئیس کمیته عمران شورای اسلامی شهر تهران می گوید: قبلاً درباره نگارخانه‌ای به وسعت یک شهر تذکراتی از سوی اعضای شورای شهر داده شد و چمران رئیس شورا نیز پیشنهاداتی را درباره این طرح مبنی بر اینکه این نگارخانه در بوستان‌ها، پارک‌ها و در کنفرانس‌ها برگزار شود داد .

وی می افزاید: نگارخانه‌ای به وسعت یک شهر چون در حاشیه بزرگراه‌ها و معابر نصب می‌شود با توجه به اینکه موجب جلب توجه رانندگان به این طرح‌ها می‌شود امکان تصادف نیز افزایش پیدا می‌کند لذا باید یک تناسبی در این خصوص وجود داشته باشد.( اینجا )

مجتبی شاکری عضو کمیسیون فرهنگی اجتماعی شورای شهر تهران نیز خواستار بازنگری در «نگارخانه ای به وسعت یک شهر» شده و در انتقاد از این طرح می گوید: تمامی نگارخانه‌ها در دنیا در جایی محدود و ساکن انجام می‌شود که دلایل روانشناسی و عقلانی خود را دارد. اینکه یک نگارخانه در حاشیه اتوبان‌های پرتردد و خیابان‌های پرترافیک شهر برگزار شود و در سازه‌های شهری، آثار هنری بزرگان ایرانی و خارجی را نمایش دهند، بیشتر بی‌توجهی به آثار هنری است.( اینجا )

عیسی علیزاده مدیرعامل سازمان زیباسازی شهر تهران، در پاسخ به این انتقاد ها با اشاره به برگزاری جلسات نقد و آسیب شماسی برگزاری پروژه نگارخانه ای به وسعت یک شهر، می گوید: جلسات نقد و آسیب شناسی این حرکت جدید با حضور اساتید دانشگاهی و هنرمندان برگزار شد چون خود نیز اعتقاد داشتیم به دلیل شتاب برگزاری در سال نخست، برخی انتقادات به آن وارد بود. در برخی از عرشه ها دو تا سه اثر به نمایش درآمده بود و برخی از آثار نیز از گنجینه های شخصی انتخاب شده بود که اکران آن در فضای عمومی ممکن بود نفع شخصی به همراه داشته باشد.( اینجا )

نکته ای که در سخنان علیزاده است و آن اشاره به نفع شخصی صاحبان گالری هایی است که آثارشان در طرح «نگارخانه ای به وسعت یک شهر» به نمایش در آمده است. این نفع را صرفا نمی توان منحصر به آثار ایرانی دانست. شهرداری در ابعاد وسیع در حال تبلیغ آثار موزه ای کشورهای خارجی است. این در حالی است که هیچ هزینه ای برای تبلیغات گسترده فرهنگی آن کشورها اخذ نشده است و بیلبوردهای گرانقیمت شهری در تهران به رایگان در اختیار فرهنگ و هنر کشورهای غربی قرار گرفته است.

در این حالی است که ایران در طول سال هزینه های زیادی برای تبلیغ فرهنگ و هنر کشورمان و رونق گردشگری در رسانه های خارجی انجام می دهد. حتی دولت برای تبلیغ فرش ایرانی به کمک تولیدکنندگان فرش آمده و برای تبلیغ در خارج از کشور کمک هزینه در نظر گرفته است( اینجا )

چرا ایران باید در خارج از کشور برای تبلیغ گردشگری و هنر ایرانی تبلیغ کند و در داخل به رایگان تبلیغ هنر و فرهنگ خارجی را داشته باشد؟! پاسخ در عدم سیاست گذاری صحیح در برگزاری پروژه «نگارخانه ای به وسعت یک شهر» است. سازمان زیبا سازی یا نباید به معرفی آثار خارجی در این طرح مبادرت می کرد ویا اینکه دولت های مالک این آثار و موزه هایی که آثار خارجی در آن ها نگه داری می شد را به مشارکت مالی در انجام این پروژه بزرگ دعوت می کرد. قاعدتا بخشی از شهروندان ایرانی که در معابر این شهر با بیلبوردهای بزرگ تبلیغاتی که یک اثر نقاشی خارجی را که در موزه ای در آمریکا یا اروپا نگه داری می شوند را مشاهده می کنند، ضمن آنکه تحت تاثیر فرهنگ و هنر یک کشور بیگانه قرار می گیرند، مجاب می شوند در سفرهای خارجی سری هم به آن موزه یا گالری نگه دارنده تابلو بزننو و اثر اصلی را از نزدیک مشاهده کنند. آن وقت نباید بخشی از این حجم گسترده تبلیغاتی و تشویق غیر مستقیم به سفرهای توریستی خارجی از سوی دولت هایی که از آن متنفع می شوند تامین شود؟!

به احتمال زیاد طرح «نگارخانه ای به وسعت یک شهر» سال های آینده نیز برگزار خواهد شد، بهتر است شهرداری تهران از هم اکنون فکری برای جلب مشارکت جهت نمایش آثار خارجی داشته باشند تا حداقل در 10 روزی که بیلبود های تجاری درآمدی ندارند، بخشی از هزینه های آنها بازگردانده شود.