گزینه‎های سخت و محدود ترک‌ها در شام؛ آیا آنکارا "گام اجباری" را در قبال کردها برمی‌دارد؟

گروه بین الملل « نسیم آنلاین »، پیشروی "نیروهای دموکراتیک" کُرد سوریه در شمال این کشور همزمان با آغاز جنگ "منبج" در استان حلب واقع در مرز ترکیه، نشان می دهد که تحولات سوریه همیشه آنطوری که آنکارا می‎خواهد، پیش نمی رود و به نفع آن نیست.

"سعید الحاج" نویسنده فلسطینی با انتشار مقاله‎ای در روزنامه "رای الیوم" نوشت: شاید طرح سیاسی کُردی به رهبری حزب اتحاد دموکراتیک( PYD ) و شاخه نظامی آن یعنی نیروهای دفاع مردمی کُرد سوری ( YPG ) به کندی پیش برود، اما مطمئنا با حمایت روسیه و آمریکا از خطوط قرمز آنکارا یکی پس از دیگری عبور کرده است، بویژه پس از آنکه به گفته برخی مقامات ترکیه، با توافق جان کری و سرگئی لاوروف وزرای خارجه آمریکا و ورسیه در وین، امکان براندازی بشار اسد از راه نظامی وجود ندارد.

مواضع ترکیه در قبال سوریه از ابتدای بحران این کشور این است در چارچوب مشخصی اتخاذ شده است به گونه ای که خروج از آن سخت و بعید به نظر می رسد. آنکارا در ابتدای مواضع خود در قبال بحران سوریه مواضع دفاعی نه ابتکاری گرفت و اولویتش حمایت از داخل ترکیه و مرزهای سوریه بوده است، اما توجه ویژه امروز و آینده آنکارا در قبال بحران سوریه بیش از آنکه به داعش باشد، تا حد زیادی به تحولات طرح کردی در مرزهای جنوبی این کشور معطوف است.

سعید الحاج در ادامه نوشت: مهمترین دلایل تغییر و تحول در مواضع ترکیه، استمرار بحران سوریه و شکست سیاست خارجه ترکیه در دستیابی به آروزهای بلندپروازانه آن، تنش در روابط آنکار با روسیه و شرکای آمریکایی و اروپایی خود و ایجاد تغییرات در عرصه سیاست داخلی از جمله استعفای احمد داوود اوغلو نخست وزیر این کشور است.

نویسنده فلسطینی افزود: مواضع ترکیه در شمال سوریه بسیار پیچیده است و دارای گزینه های محدودی است. آنکارا به تنهایی قادر به مقابله با روسیه نیست و از رویارویی با آن هراس دارد و در عین حال تاکنون نتوانسته است واشنگتن را در همراهی و همکاری با آن در این زمینه متقاعد کند. از سوی دیگر، آمریکا برای پیشروی در سوریه به بهانه مقابله با داعش، به جای استفاده از نیروهای "میانه‌رو" از گروه های مسلح کُرد مانند نیروهای دموکراتیک سوری استفاده کرده است، چرا که از نظر دولت آمریکا، نیروهای به اصلاح میانه رو نتوانسته است خود را اثبات کند از همین روی به کردهای مسلح روی آورده است و شاید به همین دلیل باشد که آمریکا پیشنهاد ترکیه مبنی بر عملیات مشترک واشنگتن-آنکارا با گروه های محلی سوری علیه داعش را رد و بدون هماهنگی با آنکارا عملیات مشترک با کردهای سوریه علیه داعش را آغاز کرد. بنابراین ترکیه جایگزین واقعی به جای گروه های کرد تحت حمایت آمریکا ندارد و علاوه بر آن نگاه روشنی برای مرحله بعد از داعش در شمال سوریه ندارد.

دیدگاه و مواضع ترکیه و همپیمان استراتژیک آن به اندازه ای از هم فاصله گرفته است که هیچ گونه مشارکت میدانی در مبارزه با داعش ندارند. آنکارا ماه‎هاست که بین دو گزینه گرفتار شده است. اولین گزینه اینکه مجبور به دخالت در سوریه برای ممانعت از تبلور طرح کردی در تشکیل دولت کوچک در مرزهای سوریه و ترکیه بدون هماهنگی با آمریکا شده است که در نتیجه آن پیامدهایی نیز برای آن داشته است. گزینه دوم اینکه در عین حال مواضع بیطرفی نسبت به پیشروی کردها اتخاذ کند که این مساله باز هم برای ترکیه هزینه دارد و خطر دخالت کردها و عناصر حزب کارگران کردستان (پ ک ک) را افزایش می دهد.

سوالی که در اینجا می توان مطرح کرد این است که آیا مواضع ترکیه با توجه به اظهارات صریح اردوغان و دیگر مسئولان ترکیه‎ای درباره احتمال "اجبار" ترکیه برای پایان دادن به موضوع کردها بدون توجه به مواضع همپیمانان آن تغییر می کند؟

نویسنده مقاله در پاسخ به این سوال گفت: به نظرم تغییر استراتژیکی در مواضع ترکیه ایجاد نمی شود، مگر اینکه خطر زیادی احساس کند و در اینصورت ممکن است آنکارا "گام اجباری" را بردارد، اما آنکارا در حال حاضر آماده نیست از خط قرمز آمریکا عبور کند. آنچه برای ترکیه مهم است، این است که طرح کردی در شمال سوریه منجر به تشکیل یک استان در مرز با ترکیه نشود و مهمتر اینکه کردها به دریای مدیترانه دسترسی پیدا نکنند و تا برای صادرات نفت از ترکیه بی نیاز نشوند و مجبور به تعامل مثبت با همسایه خود یعنی ترکیه شوند. به عنوان نمونه اقلیم کردستان عراق روزی خط قرمز ترکیه محسوب می شد سپس به همسایه ای تبدیل شد که با ترکیه همکاری می کند و در مقابل ترکیه نیز از کردهای عراق در مقابله با دولت مرکزی بغداد حمایت می کند؛ مانند آن چیزی که در بحران نظامی "بعشیقه" در موصل رخ داد./