کارشناس مسائل ترکیه در گفتگو با «نسیم آنلاین»:
آیا ترکیه به آغوش "شرق" باز می‌گردد؟
محمد علی دستمالی گفت: اردوغان و پوتین در نقطه مشترک "عمل‌گرایی" به هم رسیدند و اثبات کرده‌اند در مقاطع خاصی حاضرند پس از برخی اقدامات هیجانی، برای یک منفعت نوین دوباره حلقه را به هم وصل کنند؛ اما باید از شتابزدگی و قضاوت عجولانه خودداری کرد.
گروه بین الملل « نسیم آنلاین »- زمانی که ترکیه جت روسی را سرنگون کرد و تنش های میان آنکارا و مسکو بالا گرفت، کسی تصور نمی کرد یک کودتای ناموفق، باعث می شود پیوندهای اردوغان و پوتین بار دیگر به حدی مستحکم شود که روسیه، نخستین مقصد رئیس جمهوری ترکیه باشد.
سفر روز سه شنبه اردوغان و دیدار وی با همتای روس خود بعد از چنین وقفه ای طولانی، چندین ماه تنش و سردی روابط و مهمتر از آن، در شرایطی که روابط آنکار با هم پیمانان غربی اش به شدت مخدوش شده، بسیار حساس و مهم محسوب می شود که نگرانی ها و تحلیل های متعددی را در عرصه بین الملل به همراه داشته است.
در باره این دیدار، با محمد علی دستمالی، تحلیلگر مسائل ترکیه به گفتگو نشسته ایم که در ادامه می خوانید.
ترکیه و روسیه پیش از هر چیز در حوزه اقتصادی نیازهای متقابل دارند. روسیه طی سال‌های گذشته اوضاع اقتصادی خوبی نداشته و ترکیه هم یک کشور تاجرمسلک است و به فعالیت بازرگانان و کارآفرینان ترکیه‌ای در کشورهای خارجی از جمله روسیه واز سوی دیگر به درآمد توریست‌هایی که از روسیه به ترکیه می‌آمدند، به شدت نیاز دارد و این نیاز کاملاً قابل درک است.
آنکارا در روسیه در بعد اقتصادی و در حوزه تامین گاز و انرژی و اجازه کار برای پیمانکاران ترک به دنبال این بود که این مشکل را حل کند. در حوزه سیاسی هم بالاخره روسیه یک ابرقدرت است و به نفع ترکیه نیست که به عنوان کشوری در حال توسعه‌‌ای که قصد ورود به اتحادیه اروپا را دارد و برای سال 2023 میلادی اهداف بلندپروازانه‌ای دارد، با یک ابرقدرت در حال تنش باشد.
جمع بندی نهایی ترک‌ها این است که اختلافات را حل کنند و می‌بینیم که برای حل این مشکل واسطه‌هایی به کار گرفته شد. "ابراهیم کالن" مسئول دفتر آقای اردوغان و ژنرال "آکار" رئیس ستاد کل نیروهای مسلح ترکیه که با یکی از پیمانکاران داغستانی رفیق بودند و ظاهراً ایشان هم با یکی از رفقای نزدیک آقای پوتین ارتباط داشتند. تجربه استفاده از واسطه‌های غیر رسمی برای حل یک معضل دیپلماتیک ترکیه نشان داده که ترک‌ها از این مساله به خوبی استفاده می کنند.
نکته دیگر اینکه اردوغان و پوتین در یک نقطه مشترکی به هم رسیدند که اسم آن قطعاً "پراگماتیسم" (عمل‌گرایی) است و روسای جمهور دو کشور اثبات کردند که در یک مقاطع خاصی می‌توانند دست به یک اقدامات هیجانی بزنند، اما بعد از اینکه احساس کردند دیگر دوران آن هیجان و تنش به پایان رسیده است برای یک منفعت نوین حاضرند که دوباره حلقه را به هم وصل کنند.
« نسیم آنلاین »: آیا دیدار رئیس جمهور ترکیه با ولادیمیر پوتین به معنای رویگردانی ترکیه از آمریکا و غرب است؟خیر، چنین نیست. "مولود چاوش اوغلو" وزیر خارجه ترکیه چهارشنبه در یک نشست خبری اعلام کرد که چنین چیزی به معنای رویگردانی از آمریکا و غرب نیست. اصول خاصی برای روابط خارجی وجود دارد که با اتفاقات کوچک نمی‌توان اینها را به راحتی تغییر داد. ترکیه عضو ناتو و یکی از متفقین آمریکا در خاومیانه و جهان است.
اما در دوران پساکودتا، گلایه‌های بسیار جدی از جانب ترکیه نسبت به آمریکا شکل گرفته، چنان که می بینیم اردوغان یک روز قبل از سفر به روسیه از آمریکا گلایه می کند و با کنایه می گوید "جان کری قرار است دقیقاً 40 روز بعد از کودتا به ترکیه سفر کند.
در سخنرانی دیگر هم خیلی آشکارا از آمریکا گلایه کرده که شاید طی چند سال اخیر سابقه نداشته است. دولت ترکیه معتقد است که اگر آمریکا خود را واقعاً متفق ترکیه می‌داند حتماً باید فتح الله گولن را به ترکیه بازگرداند تا مشکلات امنیتی ترکیه حل شود، اما با وجود همه این گلایه‌ها، معتقدم که رابطه ترکیه و آمریکا به نوعی نیست که با چنین رویدادهایی تضعیف شود و یا پایان یابد.
شاید اردوغان یک ژست مقطعی از خود نشان بدهد تا هم در مقابل اتحادیه اروپا و هم آمریکا به نوعی قدرت‌نمایی کند و قدرت مانور خود را به رخ دیگران بکشد اما در ابعاد کلان، نزدیک شدن ترکیه با روسیه به معنای تضعیف ارتباط با غرب نخواهد بود.
« نسیم آنلاین »: آیا سفر اردوغان به روسیه تاثیری روی تحولات سوریه و بهبودی روابط آنکارا و دمشق خواهد گذاشت؟نشست دیروز اردوغان و پوتین طولانی‌ترین دیدار این دو سیاستمدار در سالیان اخیر بوده است. این نشست به مدت دو ساعت پشت درهای بسته برگزار شد و قطعاً پرونده سوریه یکی از پرونده‌هایی بوده است که خیلی روی آن چانه زنی شد و به تفصیل صحبت شده است. علاوه بر آن، قرار است آقای "هاکان فیدان" رئیس سرویس اطلاعاتی ترکیه به همراه تیمی از کارشناسان وزارت خارجه راهی روسیه شوند و درباره مسائل ویژه‌ای صحبت کنند و تردیدی نیست که مهمترین پرونده‌ای که آقای فیدان با خودش به روسیه می‌برد، موضوع سوریه است. یکی از انتظاراتی که ترکیه از روسیه دارد این است که در جبهه مرزهای شمالی سوریه به همکاری‌ها و هماهنگی‌های خود با کردهای طرفدار پ‌ک ک پایان بدهد .
در آن دورانی که پس از سقوط هواپیما تنش و اختلاف بین ترکیه و روسیه به اوج رسید، یکی از اقدامات نمایشی آقای پوتین این بود که اجازه داد تا کردهای سوری طرفدار پ‌ک‌ک در مسکو دفتر افتتاح کنند و این مسئله ترکیه را به شدت رنجیده کرده است. قاعدتاً ترکیه شرط و شروط و پیشنهادهایی برای روسیه دارد و معتقد است که هماهنگی و همکاری بین روسیه و کردها به نفع هیچکدام از این دو کشور نیست، و از سوی دیگر، روسیه هم توقعات و انتظاراتی از ترکیه دارد که یکی از آنها موضوع "بشار اسد" است .
اردوغان طی چند ماه گذشته قاطعانه اصرار کرده که بشار اسد از قدرت کناره گیری کند اما روسیه چنین موضعی ندارد و به نظر می رسد که با وجود همه تصاویر و نگرش مثبت نسبت به دیدار پوتین و اردوغان، اختلاف نظر بنیادین و جدی بر سر پرونده سوریه بین آنکارا و مسکو وجود داشته باشد و به راحتی قابل حل نباشد.
« نسیم آنلاین »: "رابرت فیسک" تحلیلگر روزنامه "ایندپندنت" گفته که عربستان، قطر و القاعده بازنده آشتی روسیه و ترکیه خواهند بود. نظر شما در این باره چیست؟عربستان روابط خوبی با روسیه دارد و بارها اعلام کرده که ریاض روابط رو به رشد با مسکو دارد. من معتقدم که در منطق روابط بین الملل چنین قضاوت‌هایی عجولانه است چرا که روابط کشورها و موضع‌گیری کشورها در مورد رابطه دو کشور در یک سیر به خصوص نمی‌تواند اینقدر سریع تغییر کند.
وقتی منافع و مصالح خاصی در روابط ترکیه، عربستان و روسیه وجود دارد، چنین نیست که مثلاً حکم کند که به زودی اتفاق جدیدی خواهد افتاد و آن اشتراک نظری که ترکیه و قطر در مورد مخالفین سوریه و حمایت از اخوان المسلمین و دیگران دارد، چیزی نیست که با سفر آقای اردوغان به مسکو خاتمه پیدا کند این قضاوت‌ها را من بیشتر از جنس نگرش‌‌های ژورنالیستی می‌دانم.
