ربا، اعلان جنگ با خدا

گروه فرهنگی « نسیم آنلاین »- چون مرا شبانه به آسمان بردند، کسانى را دیدم که مى‏‌خواستند از جاى برخیزند ولى توانایى آن را نداشتند، و این به سبب بزرگى شکم آنان بود. شکم‌هایى مانند خانه داشتند و در آنها مارهایى بود که از بیرون شکم‌هاشان دیده مى‏‌شد، گفتم: اى جبرئیل! اینها چه کسانی هستند؟ گفت: اینها رباخوارانند.[1 ] همان کسانی که از نیاز مالی دیگران سوء استفاده کرده و سودهای کلانی به جیب می‌زنند و کمر ربا گیرنده را می‌شکنند، و بر اساس تفکر باطل خودشان از این راه می‌خواهند در رفاه و خوشی و لذت زندگی کنند، در حالی که ممکن است چند صباح دنیا را با ثروت خود بگذرانند ولی به محض مرگ وارد شعله‌های سوزان جهنم خواهد شد، رسول خدا می‌فرماید : « هر کس ربا بخورد خداوند عزوجل به اندازه ربایی که خورده شکمش را از آتش دوزخ پر کند و اگر از طریق ربا مالی به دست آورد، خدای تعالی هیچ عمل او را نپذیرد و تا زمانی که قیراطی (کمترین مقدار) از مال ربا نزدش باشد، پیوسته خداوند و فرشتگانش او را نفرین کنند».[2 ]

رباخوار که تصور می‌کند ربا همانند بیع است و او می‌تواند در معامله دو جنس مشابه، مثلا در معامله برنج با برنج دیگر، 10 کیلو برنج درجه یک بدهد و 15 کیلو برنج درجه دو بگیرد، در حالی که خالق هستی‌بخش این گونه معامله که به سود یک طرف است و اگر رشد کند کمر جامعه را می‌شکند و افراد زیادی را به فقر مبتلا می‌کند، منع کرده است و انجام آن را شراکت با شیطان می‌داند و خطاب به همه مسلمانان می‌فرماید : « الَّذینَ یَأْکُلُونَ الرِّبا لا یَقُومُونَ إِلاَّ کَما یَقُومُ الَّذی یَتَخَبَّطُهُ الشَّیْطانُ مِنَ الْمَسِّ ذلِکَ بِأَنَّهُمْ قالُوا إِنَّمَا الْبَیْعُ مِثْلُ الرِّبا وَ أَحَلَّ اللَّهُ الْبَیْعَ وَ حَرَّمَ الرِّبا [بقره/275] کسانى که ربا مى‏‌خورند، در قیامت برنمى‌‏خیزند مگر مانند کسى که بر اثر تماسّ شیطان، دیوانه شده و نمى‌‏تواند تعادل خود را حفظ کند گاهى زمین مى‏‌خورد، گاهى بپا مى‏‌خیزد. این، به خاطر آن است که گفتند: داد و ستد هم مانند ربا است و تفاوتى میان آن دو نیست.» در حالى که خدا بیع را حلال کرده، و ربا را حرام! زیرا فرق میان این دو، بسیار است ».

در خرید و فروش معمولى بایع و مشتری به طور یکسان در معرض سود و زیان هستند، گاهى هر دو سود مى‏‌برند، گاهى هر دو زیان می‌بینند، گاهى یکى سود و دیگرى زیان مى‏‌کند، در حالى که در معاملات ربوى رباخوار هیچگاه زیان نمى‌‏بیند و تمام زیان‌هاى احتمالى بر دوش طرف مقابل است و او را به سمت فقر و نداری می‌کشاند و بر عکس ربا خوار را به مال اندوزی و ثروت زیاد می‌برد، به همین دلیل است که مؤسسات ربوى روز به روز وسیع‌‏تر و سرمایه‏ دارتر مى‏‌شوند و در برابر تحلیل رفتن طبقات ضعیف بر حجم ثروت آنها دائما افزوده مى‏‌شود، این افراد باید از این گونه درآمدها دست بردارند و خون مردم را از این راه نخورند و الا در مقابل خداوند سبحان و جنگ با ذات اقدسش واقع شده‌اند، همان گونه که خداوند می‌فرماید : « یا أَیُّهَا الَّذینَ آمَنُوا اتَّقُوا اللَّهَ وَ ذَرُوا ما بَقِیَ مِنَ الرِّبا إِنْ کُنْتُمْ مُؤْمِنینَ***فَإِنْ لَمْ تَفْعَلُوا فَأْذَنُوا بِحَرْبٍ مِنَ اللَّهِ وَ رَسُولِهِ وَ إِنْ تُبْتُمْ فَلَکُمْ رُؤُسُ أَمْوالِکُمْ لا تَظْلِمُونَ وَ لا تُظْلَمُونَ [بقره/278 و 279] اى کسانى که ایمان آورده‌‏اید! از مخالفت فرمان خدا بپرهیزید، و آنچه از مطالبات ربا باقى مانده، رها کنید اگر ایمان دارید! اگر چنین نمى‌‏کنید، بدانید خدا و رسولش، با شما پیکار خواهند کرد! و اگر توبه کنید، سرمایه‏‌هاى شما، از آنِ شماست ».

در تجارت و خرید و فروش معمولى طرفین در مسیر تولید و مصرف گام بر مى‌‏دارند در صورتى که در معامله ربوی، رباخوار هیچ عمل مثبتى در این زمینه ندارد، اگر با رباخواری مقابله نشود و این گونه ثروت اندوزی‌ها باب شده و شیوع پیدا کند سرمایه‌‏ها در مسیرهاى ناسالم مى‌‏افتد و پایه‏‌هاى اقتصاد که اساس اجتماع است متزلزل مى‏‌گردد، در حالى که تجارت صحیح موجب گردش سالم ثروت است که همگان باید در حفظ تجارت سالمی که باعث رشد اجتماع است تلاش کنند و در مقابل ربا و رباخواری ایستادگی کنند و در معاملات آنان شرکت نکنند که در غیر این صورت مورد لعن قرار خواهند گرفت، رسول خدا می‌فرماید : « رباخورنده و خوراننده و خریدار و فروشنده و نویسنده و دو شاهد برآن را لعنت فرموده است».[3 ] ربا خوار را باید تنها گذاشت و ارتباطات اجتماعی را از او قطع کرد، چون او جنگ با خداوند سبحان را کلید زده است و چنین شخصی شایستگی معاشرت و دوستی را ندارد، همان گونه که رسول اکرم (صلی‌الله‌علیه‌واله) می‌فرماید : « ای علی: با رباخوار رفاقت نکن، زیرا او با خداوند به مبارزه برخواسته، چون خدای متعال می‌فرماید: اگر دست از رباخواری برنداشتید پس به خدا و رسولش اعلان جنگ دهید».[4 ]

امید است در گام نخست بانک‌های جمهوری اسلامی ایران با همکاری متخصصین حوزه های علمیه مرزهای ربا را به خوبی بشناسند و در معاملات بانکی و تسهیلاتی که می‌دهند این قانون را به خوبی رعایت کنند و مواظب باشند که سرمایه ملی به گناه ربا آلوده نشود. و در گام بعدی تمام افرادی که به فضل الهی صاحب نعمت و ثروت شده‌اند، حرص و طمع زیادی آنان را وارد این گناه بزرگ و خانمان سوز نکند، حریم‌های الهی را حفظ کرده و از ربا پرهیز کنند، چرا که گناه و آثار سوء ربا به مراتب بیشتر از گناه عمل منافی عفت با نزدیک‌ترین محارم است.[5 ]

[1]. « لمّا أسری بی إلى السّماء، رأیت أقواما یرید أحدهم أن یقوم و لا یقدر علیه من عظم بطنه. فقلت: من هؤلاء یا جبرائیل؟ قال: هؤلاء الَّذِینَ یَأْکُلُونَ الرِّبا، لمّا أسری بی إلى السّماء رأیت رجالا بطونهم کالبیوت، فیها الحیّات، ترى من خارج بطونهم، فقلت: من هؤلاء یا جبرائیل؟ قال: هؤلاء أکلة الرّبا»حکیمى، اخوان، آرام، احمد، الحیاة، چاپ مکرر، انتشارات دفتر نشر فرهنگ اسلامی، تهران، 1380ش، ج ‏5، ص 618 . [2]. « من أکل الربا ملا الله عزوجل بطنه من نار جهنم بقدر ما أکل، وان اکتسب منه مالا لا یقبل الله تعالی منه شیئاً من عمله، ولم یزل فی لعنة الله والملائکة ما کان عنده منه قیراط واحد» مجلسی، محمد باقر، بحار الانوار، چاپ گوناگون، انتشارات اسلامیه، تهران، ج 73، ص 314 . [3]. « لَعَنَ رَسُولُ اللهِ آکِلَ الرِّبا وَ مَوکِلهُ وَ بایِعَهُ وَ مُشْتَریهِ وَ کاتِبِهِ وَ شاهَدَیْهِ» مجلسی، محمد باقر، بحار الانوار، چاپ گوناگون، انتشارات اسلامیه، تهران، ج 73، ص 374 . [4]. « یا علی... لاتصادق آکل الربا فانه یبارز الله لان الله تعالی قال : ( فان لم تفعلوا فأذنوا بحرب من الله ورسوله» صدرایی خویی، علی، میراث حدیث شیعه، انتشارات موسسه دار الحدیث، قم، 1380، ج۲، ص۴۶، ح 189 . [5]. قال رسول الله صلی الله علیه و آله: «یا عَلیُّ، اَلرِّبا سَبْعُونَ جُزْءً فَاَیْسَرُه ٰمِثْلُ اَنْ یَنْکِحَ الْرِّجُلُ اُمِّهُ فی‌بَیْتِ اللهِ الْحَرامِ» آشتیانی، میرزا احمد، طرائف الحکم یا اندرزهاى ممتاز، چاپ سوم، انتشارات کتابخانه صدوق، تهران، 1362ش، ج‏ 2، ص 211