سیدافقهی در گفتگوی تفصیلی با «نسیم آنلاین» از دلایل رفاقت ناگهانی "الجبیر" با عراقیها میگوید:
عربستان به دنبال مهندسی انتخابات آینده عراق است
این کارشناس مسائل غرب آسیا اظهار داشت: هجوم و آتشباری سنگین تبلیغاتی و سیاسی سعودی علیه حکومت عراق و نیروهای حشدالشعبی نشان میدهد آنها به دنبال مهندسی انتخابات آینده عراق هستند و نمیخواهند اجازه دهند دولت شیعی اکثریت، ابتکار عمل را در این کشور در دست گیرد.
گروه سیاسی «نسیم آنلاین»، ابتدای این ماه بود که عادل الجبیر وزیر امورخارجه عربستان طی اقدامی بیسابقه به بغداد سفر کرد، اقدامی که از زمان سقوط صدام و تشکیل نظام جدید در عراق تاکنون انجام نشده بود. این اقدام بیسابقه در شرایطی اتفاق افتاد که از یک طرف قدرت داعش در عراق رو به ضعف گذاشته و از طرف دیگر انتخابات پارلمانی که نخست وزیر عراق هم به وسیله آن انتخاب میشود نزدیک است. بر آن شدیم تا در گفتگو با سیدهادی سیدافقهی کارشناس مسائل غرب آسیا کم و کیف شرایط فعلی و آینده عراق را جویا شویم، آن چه در ادامه میآید متن گفتگوی خبرنگار «نسیم آنلاین»، با این کارشناس مسائل غرب آسیا است. سفر عادل الجبیر به بغداد با هماهنگی برخی از کشورهای حوزه خلیج فارس انجام شد « نسیم آنلاین »: سفر عادل الجبیر وزیر امورخارجه عربستان به عراق را چگونه ارزیابی میکنید؟
سیدافقهی: قطعا آمریکا و همپمانان آنها در منطقه، روابط عالی، گسترده و متنوع بین ایران و عراق را نمیپسندند لذا تمام تلاش آنها برای این است که این روابط را به هم بزنند؛ این موضوع یک زمانی از طریق جنگ مستقیم انجام میشود و یک زمان دیگر از طریق دور زدن این رابطه به وسیله تطمیع و تقدیم کمکهای قابل توجه از طریق کشورهای پولدار که در راس آنها عربستان سعودی و در کنار آن امارات و قطر هستند و مخصوصا در مناطق سنینشین سرمایهگذاری کردهاند.
آمریکا و همپمانان منطقهای آنها میدانند که نمیتوانند در عراق با ما وارد جنگ شوند و بازنده این نبرد هستند، به همین سعی میکنند از طریق سرمایهگذاری در زمینههای مختلف رقبت و میلی را بیین عراقیها به نفع خود ایجاد کنند.
سفر اخیر عادلالجبیر به عراق در یک شرایط کاملا استثنائی انجام شد؛ چندی پیش "ثامر السبهان" سفیر امنیتی عربستان در عراق به دلیل دخالتها و پرخاشگریها که داشت و به دولت عراق امر و نهی میکرد که حشد الشعبی ملیشیا است، از عراق اخراج شد، اخراجی که خیلی به سعودیها برخورد، آنها خود را خیلی برتر از عراق میدانند و انتظار نداشتند عراق که یک کشور تجزیه شده است با وجود مشکلاتی که مردم، دولت و ارتش این کشور با آن دست و پنجه نرم میکنند سفیرشان را اخراج کنند.
سعودیها تصور میکردند نفس اعزام سفیر چک سفید عراق به عربستان بود و حالا هر چقدر که سفیر آنها بخواهد میتواند در مناطق شیعهنشین و سنینشین جولان بدهد و تا جای جلو برود که حتی ثابت شد با برخی از گروههای تروریستی ارتباط داشته است.
پس از اخراج سفیر سعودیها عربستان برای مدتی از اعزام مجدد سفیر خودداری کرد اما با وجود ناز و عشوهای که سعودیها در برابر عراقیها آمدند به ناگهان عادل الجبیر با ادبیات ملایمی که دیگر بویی از آن پرخاشگریها و امر و نهیهای قبلی که حشد الشعبی ملیشیا و نیروها ایرانیهاست در آن وجود نداشت و بدون فضولیهای این چنینی وارد بغداد شد.
سعودیها میخواهند عراق را از ما دور کرده، یواش یواش در منظومه خود هضم کننددو قرائت از سفر عادل الجبیر ارائه شده که من مایل به قرائت اول هستم، قرائت اول این است که این سفر با هماهنگی برخی از کشورهای حوزه خلیج فارس انجام شده تا از این طریق تا جای ممکن عراق را از ایران دور و البته نه جدا کنند؛ آنها سعی میکنند یواش یواش از طریق تطمیع، حضور فیزیکی، افتتاح کنسولگری در شهرهای مختلف و تقویت روابط عمومی عربستان در خاک عراق بین ایران و عراق ایجاد فاصله کنند، این هدفگذاری انجام شده تا به مرور زمان بین ایران و عراق جدای افکنند.
قرائت دوم این است که عربستان سعودی اکنون درگیر مشکلات فراوانی است؛ از یک طرف ایران در سوریه، لبنان، یمن، بحرین و عراق آنها را شکست داده و از طرف دیگر آنها به دلیل کاهش قیمت نفت و گرانیهایی که با رفع سوبسیدها ایجاد شده غرق در مشکلات داخلی هستند و همه اینها آنها را واداشته تا عراق را واسطه بین خودشان و ما کنند که البته من بسیار بعید میدانم چنین میلی وجود داشته باشد.
آن چیزی که به نظر میرسد این است که سعودیها میخواهند عراق را از ما دور کنند تا یواش یواش آنها را در منظومه خودشان هضم و حل کنند و برسند به آن ائتلاف ضدایرانی که آمریکا از زبان آقای ترامپ اعلام کرده بود که باید چند کشور عربی یک ناتوی عربی برای جلوگیری از به زعم خودشان نفوذ و دخالتهای ایران تشکیل دهند.
نوری المالکی قطعا برای انتخابات نخستوزیر آینده عراق نمیآیند « نسیم آنلاین »: طی چند ماه آینده انتخابات پارلمانی عراق انجام میشود که نخستوزیر آینده عراق هم باید به وسیله آن مشخص میشود، تحرکات کنونی کشورها در قبال عراق چه مقدار به این موضوع مربوط میشود؟ آیا آنها به دنبال این هستند که حیدر العبادی همچنان نخستوزیر عراق باشد یا میخواهند افراد دیگری مانند نوری المالکی به عنوان نخست وزیر انتخاب شوند؟سیدافقهی: آقای نوری المالکی که قطعا نمیآیند و من شنیدهام که وی برای آیتالله العظمی سیستانی نامه نوشته که من نمیخواهم نخست وزیر شوم ولی برای خیر مردم عراق لیستی را برای انتخاب نخستوزیر پیشنهاد میکنم؛ تقریبا قریب به یقین اطمینان دارم که یک چنین نامهای خدمت آیتالله سیستانی ارسال شده است.
بحثهای دیگر موضوع چگونگی انتخابات در عراق است؛ اکنون انتخابات عراق درگیر یک مشکل جدی است و مشکل آن هم این است که جریان صدریها به شدت با ترکیب فعلی کمیساریای عالی برگزار کننده انتخابات مخالف هستند، میگویند این افراد آدمهای بیطرفی نیستند و حتما باید 7 نفر که در راس ستاد انتخابات عراق هستند و از سوی سازمان ملل هم تائیدیه گرفتهاند عوض شوند.
صدریها معتقدند این افراد آدمهای بیطرفی نیستند و به سمت جریانات دیگر سیاسی غش میکنند، در این رابطه یک ماه پیش تظاهراتی برپا شد که در آن چند نفر کشته شدند و پس از آن بود که مقتدی صدر دستور توقف تظاهرات را داد؛ هدف اصلی آن تظاهرات تغییر بافت کمیسیون ملی انتخابات عراق است.
عربستان به دنبال مهندسی انتخابات آینده عراق استمساله دوم موضوع مهندسی انتخابات است؛ عربستان سعودی خیز برداشته تا دولت فعلی و احزاب سیاسی را بدنام کند و بگوید اینها بیعرضه بودند و نتوانستند آنگونه که باید مشکلات را حل کنند از طرف دیگر هم به وسیله دستگاههای تبلیغاتی که دارند به حشد الشعبی میتازند و میگویند اینها میلیشیا و مسبب همه نابهسامانیها در عراق هستند که در مناطق سنینشین دارند قتل و غارت و تجاوز میکنند.
این هجوم و آتشباری سنگین تبلیغاتی و سیاسی نشان میدهد اینها به دنبال مهندسی انتخابات آینده عراق هستند و نمیخواهند اجازه دهند دولت شیعی اکثریت، ابتکار عمل را در عراق در دست گیرد و ممکن است در این رابطه دو کار را هم انجام دهند، دستور اول این است که جریانهای سنی طرفدار خود را تقویت کنند، در بیت شیعی تفرقه بیندازند، از برخی از جریانهای شیعی حمایت مالی و یارگیری کنند که نزدیکترین گزینه برای این رویکرد جریان مقتدا صدر است که هم با دولت، هم با مرجعیت و هم با دیگر جریانات عراق مشکل دارد و احتمال دارد ائتلاف او با جریانات شیعه سکولار مثل ایاد علاوی یا بعثیهای قدیم و تواب و حتی کمونیستها، سوسیالیستها و وطنیها وجود دارد؛ ممکن است عربستان سعودی بخواهد به این وسیله بیت شیعی و انسجامی که تحت عنوان ائتلاف ملی عراق با محوریت سید عمار حکیم شکل گرفته را به هم بریزد و اکثریت آرایی که باید به دست شیعیان بیفتد را از حد نصاب بیندازند تا ابتکار عمل را از دولت شیعی بگیرند.
به طور طبیعی شیعیان پیروز هر انتخاباتی در عراق استبه طور طبیعی شیعه اکثریت عراق است و حداقل 67% مردم این کشور را تشکیل میدهند که بر این اساس هر انتخاباتی که برگزار شود شیعه در آن پیروز میشود اما برای اینکه ائتلاف شیعه در پارلمان عراق به اکثریت نرسد، دولت را در دست نگیرد، کابینه را تشکیل ندهد و پارلمان را تصاحب نکند باید در بین شیعیان یارگیری کنند و نگذارند آن فراکسیون اکثریتی که میخواهد بعدا کابینه تشکیل دهد و نخست وزیر انتخاب کند، شکل بگیرد.
العبادی اگر تا به حال با ایرانیها ناهار خورده با آمریکاییها هم شام خورده استدر مورد آقای العبادی باید گفت او نفر آمریکا نیست اما نسبت به دیگر نخستوزیرهای عراق میانهروتر است؛ العبادی مثل نوری مالکی و دیگر جریانهای سیاسی در عراق اعلام کرده بودند ما نمیخواهیم در مناقشه آمریکا و ایران دخالت کنیم و از ایران و آمریکا خواهش میکنیم درگیریهای خود را به بیرون از عراق ببرند؛ عراق میخواست در مناقشات آمریکایی ایرانی بیطرف باشد و تاکنون هم رفتار آقای العبادی واقعا اینگونه بوده که به قول معروف اگر با ایرانیها ناهار خورده با آمریکاییها هم شام خورده است.
العبادی سعی کرده هر دو طرف را راضی کرده از امکانات آنها استفاده کند اما واقعا کمکهایی که ما داریم به عراقیها میکنیم هرگز نه کماً و نه کیفاً با کمکهای آمریکاییها قابل قیاس نیست، البته آمریکاییها در پشت کمکها خود نیت پلیدی دارند و میخواهند بعد از اینکه در سال 2010 از عراق اخراج شدند دوباره از پنجره بازگردند در حالی که ایران قصد تسلط یا دخالت مستقیم در عراق را ندارد و فقط طبق معاهدات امنیتی و سیاسی به عراق کمک میکند؛ ایران حضور مستشاری در عراق دارد و اسلحه میفروشد و آموزش میدهد که همه اینها براساس قوانین و مقررات است ولی آمریکاییها از این منظر برخورد نمیکنند بلکه برخوردهای آنها خیلی استکباری و خودکامه است؛ نمی خواهم بگویم که آقای العبادی این موضوعات را نمیفهمد اما دوست ندارد آن را بروز بدهد.
با پیروزی بر داعش نفوذ و حاکمیت دولت عراق و شیعیان تقویت میشود « نسیم آنلاین »: افکار عمومی عراق سیاستورزی کدام طرف را در جریان آزادسازی عراق از دست تروریسم بیشتر موثر میداند؟سیدافقهی: افکار عمومی را تحولات میسازد و مدیریت این تحولات، بهرهبرداری منطقی از آن است؛ الان مهمترین متغیر در عراق شکست داعش است، در راس نیروهای مسلح عراق هم یک نخستوزیر شیعه به نام حیدرالعبادی است که فرمانده کل قوای عراق است، در شرایطی که نخستوزیر شیعه است و اکثر حشد الشعبی هم شیعه هستند قطعا پیروزی به نام شیعیان رقم خواهد خورد البته معنای آن این نیست که برادران اهل سنت و دیگر اقلیتها حضور ندارند اما بار سنگین جنگ برگردن شیعیان است.
دیگران هم میدانند که با پیروزی بر داعش نفوذ و حاکمیت دولت عراق و شیعیان تقویت خواهد شد؛ البته آنها قطعا نمیپسندند که حاکمیت شیعه در عراق تقویت شود چون معتقدند هرچقدر شیعه در عراق تقویت شود بیشتر به سمت ایران میل پیدا میکنند به همین دلیل قطعا بعد از موصل نقشهها و طرحهایی را برای دشمنی آماده کردهاند و ممکن است تخریب حشد الشعبی توسط ارگانهای تبلیغاتی و سیاسی آنها به شدت بیشتر شود.
کشورهای عربی با مدیریت عالی آمریکا میخواهند از عراق یارگیری کننددشمنان بیشترین جهد خود را برای انتخابات عراق و همچنین ایجاد گسل در بین ایران و عراق خواهند گذاشت البته ممکن است تلاش کنند از طریق کمکهایی که انجام میدهند به قول معروف سبیل عراق را چرب کنند تا به سمت آنها بیایند و اگر صد در صد هم وارد ائتلاف آنها نشود ولی امیدوارند از ایران فاصله بگیرند؛ کشورهای عربی با مدیریت عالی آمریکا میخواهند از عراق یارگیری کنند.
این احتمال وجود دارد که عراقیها برای ریشهکن کردن داعش وارد سوریه شوند « نسیم آنلاین »: حشد بعد از آزادسازی موصل داعش را تا دم مرز عراق یا در داخل سوریه دنبال خواهد کرد؟سیدافقهی: این بستگی به استراتژی نظامی عراق دارد که بعد از داعش چه برنامههایی در دستور کار خواهند داشت و اینکه میخواهند این نبرد را ادامه بدهند یا نه و اینکه آیا با دولت سوریه به توافقاتی رسیدهاند که مثلا داعش را در عمق خاک سوریه دنبال کنند یا نه، البته شاهد بودیم چند بار هواپیماهای عراقی در اطراف الرقه داعش را با هماهنگی دولت سوریه بمباران کردند، بنابراین این احتمال وجود دارد که عراقیها برای ریشه کن کردن داعش وارد سوریه هم بشوند.
از طرف دیگر من بعید میدانم که تفاهم جدی و نظامی بین عراقیها و سعودیها شکل بگیرد چون از طرف دیگر آمریکا با عراقیها پیمانه امنیتی و نظامی بسته و لذا به این سادگی زیر بار نمیرود که عراق به دور از اراده و دخل و تصرف و رضایتمندی حداقلی آنها بخواهد توافقنامههای نظامی سنگینی را با سعودیها داشته باشد.
حشد الشعبی حداقل مدتی در شمال موصل میماند تا از تقسیم عراق جلوگیری کنددر مجموع باید صبر کنیم ببینیم چه میشود ولی من تصور میکنم که حداقل حشدالشعبی مدتی در شمال عراق خواهد ماند تا هم از تقسیم موصل جلوگیری کند و هم جلوی دخالتهایی احتمالی ترکیه و همینطور شیطنتهایی که ممکن است آقای بارزانی انجام دهد را بگیرد.
هم کردها و ترکها به بخشی از خاک عراق طمع دارند و هم آمریکاییها به دنبال تشکیل یک فدرالی اسلامی هستند؛ اینها تمام آیتمهایی است که در محاسبات بعد از داعش باید مورد نظر قرار گیرد.
ممکن است داعش مدتی افول کند اما لباسهای نظامی را در میآورد و با کت و شلوار و کروات به عرصه سیاسی برمیگرد « نسیم آنلاین »: وضعیت داعش بعد از شکست در موصل و تدمر به چه شکلی خواهد بود؟سیدافقهی: الان داعش در چند جبهه به شدت درگیر جنگ سخت است و به همین دلیل ضعیف و ناتوان شده است؛ خطوط ارتباطی آنها در شمال شرق حلب و منطقه منبج کلا قطع شده و همچنین ارتش سوریه توانسته تدمر را بازپسگیری کند، از طرف دیگر آخرین مربعهای موصل در حال آزاد شدن است و داعش در بسیاری از مناطق در محاصره است، آمریکا هم دارد در برخی از مناطق کردنشین از جمله حصکه، اطرف دیرالزور و الرقه نیرو پیاده میکنند و تانکهای پیشرفته در اختیار واحدهای خلق کرد و نیروهای سوریه دموکراتیک قرار میدهد و از این منظر به نظر میرسد داعش مدتی در هر جهت افول خواهد کرد.
من نمیگویم آمریکاییها داعش را از بین خواهند برد، اصلا به چنین نظریه اعتقاد ندارم؛ آمریکاییها بسیار برای داعش هزینه کردند و حالا حالا با آنها کار دارند البته ممکن است داعش مدتی افول و نزول کند و برود با یک ورژن جدید دیگری بیاید مثلا ممکن است لباسهای نظامی را در بیاورند و با کت و شلوار و کروات به عرصه سیاسی برگردند.
بارزانی، عربستان سعودی، اردن، داعشیها، بعثیها و دیگر گروههای تکفیری در منطقه سرمایه و اندوختههای استراتژیک آمریکا در منطقه هستند و همه به نحوی تحت سلطه آنها هستند.
عراق اکنون باید پایگاه مردمی و انسجام خود را حفظ کند تا جلوی آشوبها، فرصتطلبیها، توطئهها و دامهایی که ممکن است سعودیهای یا دیگر کشورهای حوزه جنوبی خلیج فارس با وعده و وعیدهای برای آنها بچینند را بگیرد؛ همچنین باید مواظب باشند تا در دام وعیدهای طلایی آمریکاییها به قصد دور کردن آنها از ایران میدهند نیفتند، سوابق آمریکا و عربستان سعودی نشان داده که آنها هرگز خیر عراق را نخواستهاند و هرگز از یک عراق واحد، منسجم و دموکراتیک خوششان نیامده و از آن هراسناک هستند مخصوصا پیوندهای گسستناپذیر ایران و عراق چه در سطح ملت و چه در سطح این دو دولت برای آنها غیرقابل قبول است.