روحانیت در جنگ تحمیلی چه نقشی داشت؟

به گزارش حوزه قرآن و عترت گروه فرهنگی باشگاه خبرنگاران جوان؛ جای جای سرزمین پهناور ایران اسلامی، از قله های سرد و برف پوش تا صحراهای گرم و تفتیده خوزستان، هنوز یادآور رستاخیز خروشی جاوید و تلاشی سراسر امید و نوید از امتی سروقامت و مؤمن بر ضد طغیان و تجاوز است. امت واحده ای که زیر پرچم جمهوری اسلامی که در طول هشت سال دفاع مقدس، پاره های تن خود را در راه آرمان های مقدس اسلام تقدیم کرد تا همواره سر بلند و سرافراز باشد.

سخن از سرافرازان عالم مجاهدی است که وقتی پرده های حجاب را کنار بزنیم و چشم دل به کاروان گلگون کفنان جاوید تاریخ بگشاییم، مشعل های فروزانی را می بینیم که انوار پر فروغشان بر چهره های نورانی شهیدان می درخشد. این خورشیدهای جهان افروز عالم ابدیت، عالمان مجاهدی هستند که علم و عمل را درآمیختند و در نبرد حق و باطل و چکاچک شمشیرها، خطبه شهادت زمزمه کردند و با سینه سرشار از عشق و معرفت به لقای حق شتافتند.

می خواهم از مردان مجاهد فی سبیل الله سخن بگویم که نام آنها در کوه ها، دشت ها، دریاها و پهنه آسمان آبی این سرزمین پراکنده و ارتفاع ایمانشان به دست متبرک امام ـ رضوان الله علیه ـ رسم شده است؛ همان سوارانی که خورشید، بارقه چشمانشان را تلاوت می کرد و ردای پیامبر بر دوش، در اوج پرواز حکایت خاکساری بشر و تفسیر تعالی اندیشه و بی پایانی اخلاص بودند. مبارزه این بزرگمردان روحانی در جبهه های هشت ساله یک رنگ و مردانه بود؛ به رنگ آبی دریا که سواحل صبحگاهی دریای ایمان را به تماشای تکلم دریا و خروش امواج قنوت فرو می خواند و بدین سان، این عمامه پوشان سپید دل، هدیه ای برای نسل های دیگر در امتداد تلألؤ آیینه های خاطره به جاری زمان سپردند.آنها مجاهدان روحانی بودن که در طول هشت سال دفاع مقدس هم سنگر علم در فیضیه را زنده نگه داشتند هم فرمان رهبر کبیر انقلاب را لبیک گفته وبا حضور خود در جبهه های حق علیه باطل هم دوش با همسنگران مبارز خود به دفاع پرداختند.

به شهادت تاریخ ، در تمام قیام ها و جنبش هایی که از آغاز غیبت کبری تا کنون علیه ستم صورت گرفته ، یک یا چند عالم شیعه ، رهبری قیام ها را بر عهده داشته اند و یا در آن قیام ها نقش آفرین بوده اند و تا پای جان ایستاده اند . از جمله نقش شهید آیت الله سید حسن مدرس در مبارزه طولانی مدت علیه رضاخان و نقش حضرت امام خمینی (ره) که انقلاب اسلامی ایران توسط ایشان به پیروزی رسید و در دوران دفاع مقدس ، هدایت ، مدیریت و پیروز گردید.

حضرت امام خمینی (ره) در این مورد می فرمایند: «روحانیون مبارز و متعهد اسلام ... همیشه پیشتاز و سپر بلای مردم بوده اند . بر بالای دار رفته اند و محرومیت ها چشیده اند. زندان ها رفته اند و اسارت ها و تبعیدها دیده اند و بالاتر از همه، آماج طعن ها و تهمت ها بوده اند و در شرایطی که بسیاری از روشنفکران در مبارزه با طاغوت به یأس و ناامیدی رسیده بودند، روح امید و حیات را به مردم برگرداندند و از حیثیّت و اعتبار واقعی مردم دفاع نموده اند و هم اکنون نیز در هر سنگری از خطوط مقدم جبهه گرفته تا مواضع دیگر در کنار مردمند و در هر حادثه غمبار و مصیبت آفرینی، شهدای بزرگواری را تقدیم نموده اند » .

در گزارش عملیات «والفجر هشت» آمده است: در یکی از تیپ ها، ۲۵ نفر روحانی غواص در شب عملیات برای رزمندگان معبر گشودند و در یکی از لشکرها ، فرمانده غواصان آن لشکر یک روحانی بود . یکی از رزمندگان می گوید : روحانیت ، همیشه نقش مهمی در گوشه و کنار این مرز و بوم دارند و باید بگویم که اگر روحانیون حضور نمی داشتند، پیروزی در جبهه نمی بود. برای این که از نظر روحی و فکری ما را تقویت نموده و مطالب اسلامی را بر افکار جوانان پیاده کرده اند. یکی از فرماندهان جنگ هم نقش روحانیت را چنین بازگو می کند : من در عملیات کربلای پنج، در شدیدترین پاتک دشمن ، شاهد بودم که چند نفر روحانی، کار سه فرمانده لشکر را انجام می دادند و در همان حال، چند نفر روحانی که در کانال خطوط مقدم حضور داشتند، با یک بلندگوی دستی نیروها را تشویق به مقاومت می کردند. همین امر باعث شد پاتک شدید دشمن که خیلی هم به آن امیدوار بود، با مقاومت بچه های رزمنده دفع شود.

به طور کلی ، نقش روحانیون را در دفاع مقدس می توان به چند دسته تقسیم کرد:

۱) مشروع دانستن دفاع مقدس توسط حضرت امام خمینی (ره) و علما و مراجع تقلید از قبیل آیت الله العظمی گلپایگانی (ره) ، آیت الله العظمی اراکی (ره) و آیت الله العظمی بهاءالدینی.

۲) تشویق مردم به حضور در جبهه و بسیج آن ها.

۳) تأثیر بر فرماندهان جنگ.

۴) شوق روحانیون به جهاد و عشق به جبهه و حضور آنان به عنوان رزمنده در خطوط نبرد. به عنوان مثال شهید حجت الاسلام عبدالله میثمی حتی حاضر نشد برای زیارت دو هفته ای خانه خدا، جبهه را ترک کند و می گفت: ما در این جبهه ها اجر زیارت خانه خدا را هم می بریم.

۵) تلطیف روحیه رزمندگان با تقویت ایمان و توکل بر خدا، توسل به اهل بیت، پاسخ به مسائل شرعی مربوط به جبهه و جهاد و مسائل عمومی رزمندگان.

۶) آفرینش حماسه ها با حضور خود در خطوط مقدم جبهه ها و تقویت روحیه رزمی، شجاعت، شهادت طلبی و ایثار رزمندگان.

روحانیت در دفاع مقدس با حضور علما و حتی مراجع تقلید در خطوط نبرد و در کنار رزمندگان ، بار دیگر ثابت کرد که همیشه و در همه صحنه ها و لحظه ها در کنار اقشار مختلف ملت قرار گرفته و خواهد گرفت . به عنوان مثال رئیس جمهور وقت (آیت الله العظمی خامنه ای (دام ظله العالی) در جبهه ها، با وجود مشغله فراوان و نیز حضور فرزندان طلبه ایشان به طور گمنام، حضور آیت الله العظمی بهاء الدینی در قرارگاه عملیاتی والفجر مقدماتی، حضور آیت الله میرزا جواد آقا تهرانی (با سن هشتاد سال و در حالی که پشتشان خمیده بود و تقریبا به حالت رکوع قدم برمی داشت و عصا به دست می گرفت)، شهید آیت الله سید اسدالله مدنی که اولین شهید محراب بودند در جبهه های ایلام ، کرمانشاه و اهواز بارها حضور پیدا کردند.

شهید آیت الله اشرفی اصفهانی، چهارمین شهید محراب نیز با وجود سن هشتاد سال با شور فراوان به جبهه های غرب و جنوب می شتافت و می فرمود: «وقتی به جبهه می روم تا مدتی روحیه ام قوی است. قدرت خدا در جبهه هاست. هر کس می خواهد خدا و دست خدا را ببیند، به جبهه ها برود. باور کنید اگر من دستم رعشه نداشت، چند روزی برای اسلحه آموزی می رفتم و با کمال افتخار مانند حبیب بن مظاهر، آنجا در راه اسلام کشته می شدم... »

مقام معظم رهبری(دامت برکاته) در شأن مقام آن عزیزان می فرمایند:«چه سعادتمند وبلند اخترند شهدائی که در جوار رحمت الهی در کنار امام عارفان، خمینی کبیر، آرمیده اند».

تعداد شهدای روحانی، بالغ بر 3417 نفر بوده است که 15/5 درصد کل روحانیان کشور در همان زمان می باشد. از هر هزار نفر طلبه، چهل نفر به شهادت رسیده اند؛ حال آنکه طبق آمار، در بقیه اقشار از هر هزار نفر، چهار نفر شهید شده است.

بیشترین شهید روحانی در سال 1365 در عملیات کربلای 4 و 5 بوده است

کارشناسان نظامى، 75 درصد پیروزی را در گرو روحیه عالی نظامیان و رزمندگان می دانند و تنها 25 درصد دیگر را به عواملی چون تسلیحات، سازمان دهى، آموزش، ارتباطات و ... نسبت می دهند. فرمانده قوى، آرام و شاداب، در مواقع حساس می تواند تصمیم مناسب بگیرد و از نیرو و امکانات به گونه ای شایسته استفاده کند. سرباز با روحیه قوی و برخوردار از آرامش نیز می تواند از ابزار و وسایل جنگی به طور صحیح و به موقع سود جسته، ضربات کاری بر دشمن وارد سازد. اما فرمانده فاقد روحیه، هنگام رویارویی با خطر، تدبیر و دقت کافی در طرح ریزی و اجرای برنامه ها را نخواهد داشت و رزمنده بی روحیه نیز بر اثر هراس و وحشت، تنها در پی حفظ جان خود است و قادر به استفاده از سلاح و امکانات به طور کامل نیست. دفاع مقدس نیز از این قاعده مستثنا نبود و روحانیان، تأثیر عمیقی در تقویت روحیه رزمی رزمندگان در مقاطع حساس جنگ داشتند. نقش اساسی روحانیت در این مرحله، نگهبانی از دل ها بود. اینکه قلب ها را استوار بدارند و بر اطمینان و قوّت گام ها بیفزایند و ایمان رزمندگان را راسخ سازند.

از مهمترین محورهای تحرک رزمندگان ایمان و معنویت بود و آنچه آنان را شارژ می کرد سخنان روحانیان بود . با این کار رزمندگان آماده می شدند و به هدف و راهشان ایمان پیدا می کردند. از طرفی روحانیان در زمینه های دیگر هم با رزمندگان همراهی می کرد مثلا در مواقعی که فرصت بود مشاعره یا فوتبال بازی می کردند و لحظات شادی ایجاد می کردند به طوری که نشاط و معنویت هر دو با هم بر فضای جبهه حاکم بود.

در تمام جنگ اگر موفقیتی بوده همیشه یک طرف آن روحانیت حضور داشته است. روحانیت همچنین نسبت به آمار جمعیتش در هنگام جنگ، بیشترین شهید را تقدیم کرده است.

یکی از دلایل حضور روحانیان در عرصه های نبرد، پاسخ گویی به مسائل شرعی رزمندگان بود. این مسائل معمولاً شامل موارد زیر بودند:

1. مسائل شرعی عمومی که مورد ابتلای عامه مردم و رزمندگان بود؛

2. مسائل اختصاصی جبهه و مرتبط با شخص رزمنده، مانند اذن پدر و مادر برای حضور در جبهه، روزه و نماز در جبهه و...؛

3. مسائلی که دربرگیرنده احکام کلی جنگ و جهاد بود.

نقش روحانیون در جنگ عراق و ایران در قالب تیپ ها و گروهانهای مستقل و یا در میان نیروهای سپاه و بسیج در جنگ حضور داشتند.

منابع:

* برگرفته از کتاب عوامل فرهنگی و معنوی دفاع مقدس ، انتشارات مرکز تحقیقات اسلامی نمایندگی ولی فقیه در سپاه ، چاپ اول ، ص ۸۰ .

* صحیفه نور و مجموعه خاطرات شهدای روحانی .

منبع: باشگاه خبرنگاران جوان

مسئولیت صحت اخبار ارائه شده به عهده منبع خبر بوده و این رسانه صرفاً رسالت اطلاع‌رسانی خود را در این رابطه انجام می‌دهد.