«سپهر»، نماینده ادبیات شفاهی انقلاب

به گزارش خبرنگار کتاب و ادبیات خبرگزاری فارس، در آستانه برگزاری محفل شب شاعر که اختصاص به پاسداشت مرحوم «ابوالفضل سپهر» دارد، رضا اسماعیلی از شاعران کشورمان طی یادداشتی که آن را در اختیار خبرگزاری فارس قرار داد به این شاعر پرداخته است. از منظر جامعه شناسی، ادبیات را می توان به دو شاخه زیر تقسیم کرد: 1 - ادبیات رسمی که بر پایه فرهنگ مکتوب یا نوشتاری شکل می گیرد و بیش تر منطبق بر قواعد دستوری و زبانی است. 2 - ادبیات غیر رسمی یا عامیانه که در قالب شفاهی و گفتاری(محاوره) تجلی می کند و آبشخور اصلی آن فولکلور است، مثل قصه ها، ضرب المثل ها، ترانه ها، دوبیتی ها، لالایی ها و... تامل و واکاوی در فرهنگ شفاهی(عامیانه) یک ملت، به ما در شناخت بیش تر هویت آن ملت مدد می رساند. در آیینه فرهنگ شفاهی می توان سیمای دین و آیین، روش و منش اخلاقی، و نحوه سلوک اجتماعی یک ملت را به تماشا نشست. به همین خاطر ادبیات غیر رسمی(شفاهی) برای مردم کوچه و بازار جاذب تر و تاثیرگذارتر است و از اقبال و استقبال بیش تری برخوردار. ادبیات شفاهی پاسخ به یک نیاز فرهنگی و منطبق بر گفتمان مردم کوچه و بازار است. یادمان باشد که همه اقشار جامعه - با هر سطح سوادی - نیاز به غذای فرهنگی دارند. از این منظر شایسته است در تولیدات ادبی و هنری به نیاز فرهنگی مردم کوچه و بازار نیز توجه کنیم و مطابق با ذوق و ذائقه آن ها دست به خلق و آفرینش آثار ادبی بزنیم. البته در این تاکید بیش تر فرم و صورت مورد نظر است. بدیهی است که هر اثر ادبی و هنری و برای هر سطح مخاطبی باید برخوردار از مضمون فاخر و متعالی باشد. ترویج ادبیات شفاهی نافی محتوای فاخر و ارجمند نیست. با عنایت به این مهم، شناخت کامل و عمیق هیچ جامعه ای بدون مطالعه و بررسی عالمانه و جامعه شناسانه فرهنگ غیر رسمی و شفاهی آن جامعه امکان پذیر نخواهد بود. ذکر این مقدمه یا «براعت استهلال» بهانه ای برای پرداختن به جایگاه ادبی «ابوالفضل سپهر» از شاعران دفاع مقدس بود. شاعر جوانی که هر چند از درک دوران دفاع مقدس محروم بود، ولی به خاطر درد و دغدغه ای که داشت، حنجره اش را وقف بیان آلام و رنج های بازماندگان و یادگاران دوران دفاع مقدس کرد. ابوالفضل سپهر نماینده ادبیات شفاهی انقلاب بود. شاعری مردمی و بسیجی. دیگر این که من نیز بر این اعتقاد و باورم که او پیش و بیش از شاعر بودن، یک انسان دردمند بود: شاعر نی ام و شعر ندانم که چه باشد من مرثیه خوان دل دیوانه ی خویشم دریافتن این که شعر و شاعری هدف اصلی او نبود، کار چندان دشواری نیست. زیرا هدف اصلی یک شاعر حرفه ای صنعتگری، زبان آوری و جلوه فروشی است، در حالی که سپهر عزیز از شعر به عنوان وسیله ای برای واگویه دردها و بغض های در گلو شکسته خانواده شهیدان و جانبازان انقلاب استفاده می کرد. در واقع شعر سنگ صبور او بود برای واگویه دردهایی که بر صورت غیرتش چنگ می کشیدند. شعرهای ساده، خاکی و بی تکلف او فریادهای غریبانه ای بودند در روزگار قحطی وجدان، و مظلومیت سلسله شهیدان و جانبازان. اگر شعرهای از دل برآمده او را مرور کنیم، به آسانی درخواهیم یافت که جانمایه اکثر شعرهای سپهر، درد و داغ و دغدغه است. سپهر در شعر اهل زبان بازی و صنعتگری نبود. او فرزند درد بود و شعرهایش دردواره هایی سرخ، معترض و افشاگر. او از مردم بود و با زبان مردم حرف می زد. ساده و صمیمی و بدون تکلف. و مردم نیز او را می شنیدند و همچون هوای بهاری نفس می کشیدند. او راوی صادق دردها و رنج های حماسه آفرینان هشت فصل عشق بود. عاشورا مردان راست قامتی که برای پاسداری از اسلام و قرآن و آرمان های بلند انقلاب در سنگر رشادت تا آخرین نفس جنگیدند و در مقابل دشمن قد خم نکردند. با آرزوی آمرزش و آرامش برای آن عزیز سفر کرده، این نوشتار را با ذکر خاطره ای از زبان گلعلی بابایی(نویسنده برجسته ادبیات دفاع مقدس) که با سپهر ارتباط عاطفی عمیق تری داشت به پایان می برم: «یک روز از سپهر خواستیم بیاید اردوگاه تفریحی فرزندان شاهد در لواسان. فرزندان شاهد و جانبازان دور هم جمع شده بودند. حسابی شلوغ می کردند. کسی نتوانسته بود از پس آنها بربیاید. همه را دست می انداختند. نوبت سپهر شد که برود شعر بخواند. رفت بالای سن. بچه ها هم دوباره شروع کردند به شلوغ بازی و هو کردن. سپهر بی اعتنا به آنها شروع کرد به خواندن اشعار اتل متل... چند لحظه ای گذشت. بچه ها کم کم آرام شدند. دقایقی بعد دیدم بچه ها همه تحت تاثیر اشعار قرار گرفتند و آن چنان گریه می کردند که باورمان نمی شد. مسئول اردوگاه می گفت آقای سپهر اولین کسی بود که توانست بچه ها را آرام کند. بعد از مراسم، فرزندان شهدا و جانبازان دور ابوالفضل حلقه زدند و از او تشکر می کردند.» یاد و نامش گرامی باد.

بر اساس این گزارش، محفل «شب شاعر» امروز در پاسداشت زنده یاد ابوالفضل سپهر در موسسه اوج از ساعت 15 برگزار می شود.

منبع: فارس

مسئولیت صحت اخبار ارائه شده به عهده منبع خبر بوده و این رسانه صرفاً رسالت اطلاع‌رسانی خود را در این رابطه انجام می‌دهد.