شمارۀ ۱۴۲ نشریۀ اطلاعات حکمت و معرفت منتشر شد

به گزارش خبرنگار مهر، شمارۀ ۱۴۲ نشریۀ اطلاعات حکمت و معرفت با موضوع «حافظ و فرهنگ جهانی» منتشر شد.

مقالات این دفتر به موضوع حافظ و فرهنگ جهانی و به ویژه تأثیر ژرف و نقش کلان و جریان‌ساز او در ادبیات غرب اختصاص یافته است. دفتر ماه این شماره از نشریه مشتمل بر شش مقاله است و دبیری آن را مسعود فریامنش به عهده داشته است.

نخستین مقالۀ این دفتر با عنوان «مواجهه اقبال لاهوری با شعر و اندیشه حافظ» گفت‌وگویی است که مریم حسینی با فتح الله مجتبایی انجام داده است و در آن به سیر تکامل فکری اقبال لاهوری، مواجهۀ او با عرفان ایرانی ـ اسلامی و شعر فارسی و خاصه مواجهه او با حافظ پرداخته‌ شده است. «به گفته استاد مجتبایی، اقبال با آنکه در سنت عرفان اسلامی پرورش یافته بود، پس از تحولات فکری و به قصد همساز کردن مواریث فکری و فرهنگی اسلامی با آراء و نظریات متفکران مغرب زمین به نزاعی سخت با این سنت برخاست و به همین دلیل، شعر عرفانی فارسی را در سروده‌های اردو و فارسی خود مردود شمرد و در این بین، مخصوصا سخت بر حافظ تاخت.

همان طور که در این گفتگو می‌خوانیم، زبان تند و آتشین اقبال علیه حافظ، طبقۀ درس‌خوانده و فارسی‌دان جامعۀ مسلمان هند را برآشفت، چنانکه به تدریج نگاه اقبال و نظرگاه او دربارۀ حافظ تغییر کرد و در سروده‌های خود نه تنها هیچ گونه اشاره صریح خرده گیرانه‌ای به نام حافظ نیاورد، بلکه در موارد بسیاری از ساختار کلام خواجه و اوزان و قوافی غزلیات او تقلید کرد؛ تا آنجا که «قبای رندی حافظ» را برازندۀ قامت خود دانست.»

در پایان این گفت­وگو دکتر مجتبایی نظر خود را دربارۀ نزاع اقبال با تصوف و شعر حافظ آورده است که بر طبق آن اقبال نه با تصوف در کلیت آن نزاع داشت و نه با تمامی فکر و شعر و شخصیت حافظ؛ بلکه مخالفت او با شعر حافظ برخاسته از ملاحظاتی خاص و برای حفظ و رعایت مصالح جامعه بوده و به گمان خود می‌خواسته است عامۀ مردم مسلمان را از تأثیر پاره‌ای از افکار به اصطلاح منفی و منافی سعی و جهد و عمل، دور و بر کنار نگه دارد.»

مقالۀ دوم به با عنوان «حافظ و لسان عشق در شعر انگلیسی و آمریکایی سده نوزدهم» به قلم پروین لؤلؤیی است که فرزاد مروجی به فارسی ترجمه کرده است. پروین لؤلؤئی، نویسنده کتاب حافظ، استاد شعر فارسی: کتاب شناسی انتقادی(Hafiz, Master of Persian Poetry: A Critical Bibliography)، در این مقاله کوشیده است تا از رهگذر شناسایی گرایش‌های زبانی مترجمان حافظ چگونگی تأثیرحافظ را در شعر انگلیسی و جنبش شعر رومانتیک بررسی کند.

سومین نوشتار این دفتر با عنوان «حافظ و ادبیات روسی: مطالعه تطبیقی اشعار حافظ و پوشکین» را زهرا محمدی نگاشته است. این مقاله به موضوع تأثیر شعر حافظ بر ادبیات روس خاصه بر شاعر بزرگ روسیه، الکساندر پوشکین، اختصاص یافته است. نویسنده علاوه بر گزارشی از موضوع مذکور، اندکی هم به بررسی مضامین مشترک شعری در آثار حافظ و پوشکین پرداخته است.

درچهارمین مقاله با عنوان «از پورگشتال تا نیچه: نگاهی به حضور و تاثیر حافظ در ادبیات و فلسفه آلمان» محمد تقی پور کوشیده است تا با بررسی ترجمه‌های شعر حافظ به آلمانی، به‌ویژه ترجمه پورگشتال از دیوان حافظ، و همچنین آثار پدید آمده بر اساس شعر حافظ در گستره وسیع این زبان به گوشه‌ای از تاثیر ادبی حافظ بر شاعران، نویسندگان و فیلسوفان بزرگ آلمان، از جمله گوته، روکرت، پلاتن، داومر، بودنشدت، نیچه، و حضور فرهنگی حافظ در دنیای آلمانی زبان بپردازد. همچنین در این مقاله به سهم و نقش ارباب قلم آلمان در معرفی و شناسایی حافظ به دیگر کشورهای اروپایی اشاراتی شده است. «بنابر گزارشی که در این مقاله آمده آلمانی‌ها با ترجمه کامل دیوان حافظ به آلمانی هم در شناساندن حافظ به اروپا بزرگ‌ترین گام‌ها را در میان ملت‌های اروپایی برداشتند و هم با خلق آثاری ملهم از حافظ به ادبیات و فلسفه خود غنا و ژرفایی فوق‌العاده بخشیدند.»

«تأثیر حافظ بر شاعران فرانسه» عنوان پنجمین مقاله از این دفتر به قلم سمیرا امینی‌فر است. این نوشتار متضمن عرضه‌داشتی از سابقه آشنایی فرانسویان با شعر حافظ و گزارشی از تأثیر و نفوذ فوق‌العاده حافظ در ادبیات فرانسه است. «بنا به بررسی‌ای که در این مقاله صورت گرفته است خواننده درمی‌یابد که شاعران و نویسندگان بزرگ فرانسه، همچون ویکتور هوگو، ژان کازلی، تئوفیل گوتیه، آرمان رنو، تریستان کلینگسور، ماتیو دو نوآی، پرنس بی بسکو، و به‌ویژه آندره ژید با الهام از اشعار و اندیشه‌های حافظ به خلق آثاری جاودانه در ادبیات فرانسه توفیق یافتند.»

مقالۀ پایانی دفتر ماه به قلم مسعود فریامنش با عنوان «تو مگر بر لب آبی به هوس ننشینی» به تأثیرپذیری غیر مستقیم حافظ از یکی از فراورده‌های مشهور فرهنگ جهان، یعنی اسطوره یونانی- رومی نارسیس، پرداخته است. «آنچه در این مقاله محل بررسی قرار گرفته بازتاب اسطوره نارسیس در ادب فارسی و به‌ویژه در یکی از ابیات مشهور حافظ(تو مگر بر لب آبی به هوس ننشینی/ورنه هر فتنه که بینی همه از خود بینی) است.»

بخش دوم این شمارۀ ۱۴۲ نشریۀ اطلاعات حکمت و معرفت «ادب و هنر» نام دارد و مشتمل بر دو مقاله است. نخستین مقاله این بخش «نشانگان هنر ایران باستان در هنر اسلامی» گفت‌وگویی با غلامعلی حاتم است و دومین مقاله با عنوان «زیباشناسی فن شعر در قرن هفدهم» به قلم ووادیسواف تاتارکیویچ است که سیدجواد فندرسکی به فارسی ترجمه کرده است.

بخش سوم نشریه «اندیشه و نظر» نام دارد و مشتمل بر سه مقاله است. که به ترتیب عبارتند از: «اخلاق کاربردی و حرفه‌ای» به قلم گوران کُلست که محمد جواد موحدی به فارسی ترجمه کرده است.«وجود به عنوان پدیدار شدن» به قلم چارلز گیگنون با ترجمۀ انشاءالله رحمتی و در آخر مقالۀ «نقش بودیسم در روابط ایران و هند» که هوشنگ شکری و علی رفیعی نگارش آن را به عهده داشته ­اند.

چهارمین بخش نشریه «کتاب» است. نخستین نوشتار این بخش مقاله­ای با عنوان «حکایت همچنان باقی است» به قلم سید مسعود رضوی است. سپس منیره پنج­ تنی دبیر بخش کتاب این ماهنامه، کتاب مسائل بوطیقای داستایفسکی (نشر حکمت کلمه) را بررسی کرده است. همچنین او در ادامۀ این بخش به قصد بررسی کتاب جامعه­ شناسی بدن (انتشارات نقش­ ونگار) با محسن ناصری­ راد، مترجم کتاب، گفت وگویی با عنوان « اُب‍ژه، اَبژه، سوژه» انجام داده است. در ادامه نیز چند کتاب فارسی و انگلیسی معرفی شده است. بخش پایانی نشریه با عنوان گزارش به قلم منوچهر دین­ پرست، به گزارش برخی از وقایع مهم یک ماه اخیر در حوزۀ اندیشه اختصاص دارد.

شمارۀ ۱۴۲ماهنامۀ اطلاعات حکمت و معرفت در بهمن ماه ۱۳۹۶ به مدیر مسئولی و سردبیری انشاءالله رحمتی با بهای ۵۰۰۰ تومان در اختیار علاقه مندان قرار گرفته است.

منبع: مهر

مسئولیت صحت اخبار ارائه شده به عهده منبع خبر بوده و این رسانه صرفاً رسالت اطلاع‌رسانی خود را در این رابطه انجام می‌دهد.