یادداشت اختصاصی تسنیم| موضع ترکیه پس از حملات به سوریه و تأثیر آن بر مذاکرات آستانه

به گزارش گروه بین الملل خبرگزاری تسنیم، سازمان «دفاع غیرنظامی سوریه» که با نام «کلاه سفیدها» نیز شناخته می شود و با گروه های مسلح مخالف دولت سوریه ارتباط نزدیک دارد و مورد حمایت غربی ها است، در 8 آوریل ویدئو و تصاویری از دوما در غوطه شرقی منتشر کرد و دولت بشار اسد را متهم به استفاده از سلاح های شیمایی در این منطقه کرد.

بسیاری از کشورهای غربی و در صدر آن ها آمریکا با صدور بیانیه های متعدد، بشار اسد رئیس جمهور سوریه را مسئول این حملات شیمیایی معرفی و وی را محکوم کردند.

در حالی که شورای امنیت سازمان ملل در رابطه با ادعاهای استفاده از سلاح های شیمیایی در دوما نشست فوق العاده تشکیل داده بود، دولت سوریه از سازمان منع سلاح های شیمیایی (OPCW) وابسته به سازمان ملل برای تحقیق درباره حمله شیمیایی دوما به سوریه دعوت کرد. روسیه هم در مورد تأمین امنیت اکیپ سازمان منع سلاح های شیمیایی تضمین داد.

سازمان منع سلاح های شیمیایی این دعوت را قبول کرد و روز 13 آوریل از طریق لبنان وارد دمشق شدند و اعلام کردند که در روز 14 آوریل وارد دوما شده و تحقیقات خود را آغاز خواهند کرد.

در شب روزی که قرار بود کارشناسان سازمان منع سلاح های شیمیایی در مورد استفاده یا عدم استفاده از سلاح های شیمیایی در دوما تحقیقات خود را آغاز کنند، آمریکا، انگلیس و فرانسه به سوریه حمله کردند و برخی از مناطق این کشور را با موشک مورد هدف قرار دادند.

با در نظر گرفتن این مسئله که آمریکا که از زمان جنگ خلیج فارس در 1991 در بسیاری از عملیات نظامی خود در خاورمیانه و حتی در عملیات ائتلاف علیه داعش در سوریه و عراق از پایگاه هوایی اینجرلیک در شهر آدانای ترکیه استفاده کرده است، این سؤال مطرح می شود که آیا در حملات اخیر خود به سوریه از این پایگاه استفاده کرده است؟

خبر استفاده از پایگاه اینجرلیک در گزارش های شبکه های تلویزیونی آمریکا از حملات موشکی آمریکا، انگلیس و فرانسه به سوریه، منتشر شد. بازتاب این خبر توسط رسانه های ترکیه ای به نقل از شبکه های تلویزیونی آمریکا و دولت ترکیه مجبور کرد تا در این زمینه توضیح دهد.

«بکر بوزداغ» معاون نخست وزیر ترکیه در حساب توییتر خود نوشت: ترکیه پیش از حملات، از انجام حمله مطلع شده بود اما در این حملات از پایگاه اینجرلیک استفاده نشده است.

پنتاگون در عصر همان روز حملات برای اطلاع افکار عمومی بیانیه صادر کرد و با اعلام جزئیات در مورد این عملیات اعلام کرد که در این حملات به جای پایگاه اینجرلیک از پایگاه نظامی آمریکا در اردن استفاده کرده است.

«صالح یلماز» عضو هیئت علمی دانشگاه «یلدیریم بایزید» و رئیس انستیتوی تحقیقاتی روسیه (RUSEN) در ارزیابی عدم استفاده از پایگاه اینجرلیک در حملات آمریکا به سوریه اعلام کرد: «عدم استفاده از پایگاه اینجرلیک در حمله به سوریه مشخص شده است. جنگنده های آمریکایی از پایگاه اردن و جنگنده های انگلیس از پایگاه قبرس در حمله به سوریه استفاده کردند. آمریکا قبل از حمله به سوریه برای استفاده از پایگاه اینجرلیک مذاکرات فشرده ای با ترکیه انجام داده بود اما ترکیه با در نظر گرفتن واکنش افکار عمومی در داخل و همچنین تداوم حمایت آمریکا از شبه نظامیان پ.ی.د و پ.ک.ک در سوریه و عدم اعاده فتح الله گولن رهبر تشکیلات فتو، اجازه استفاده از این پایگاه را به آمریکایی ها نداد. از طرف دیگر صادر نشدن مجوز شورای امنیت سازمان ملل و ناتو در خصوص حمله به سوریه، از دیگر دلایل این عدم اجازه مطرح است. این اقدام ترکیه در واقع پیامی به آمریکا با این مضمون بود که وقتی حقوق ما را به عنوان متحد منطقه ای خود رعایت نمی کنید ترکیه هم این حقوق را در مورد شما رعایت نخواهد کرد. با توجه به ادامه اتخاذ سیاست های خصمانه آمریکا نسبت به ترکیه، انتظار می رود که ترکیه اقدامات متقابل علیه آمریکا را انجام دهد.

اینکه واکنش ترکیه نسبت به تهدیدات دونالد ترامپ رئیس جمهور آمریکا، ترزا می نخست وزیر انگلیس و امانوئل ماکرون رئیس جمهور فرانسه علیه دولت بشار اسد در رابطه با ادعاهای استفاده از سلاح شیمیایی در دوما چه خواهد بود، مورد توجه قرار داشت و به بحث رسانه های ترکیه تبدیل شده بود.

رجب طیب اردوغان رئیس جمهور ترکیه چهار روز پس از ادعاهای استفاده از سلاح شیمیایی در دوما توسط دولت سوریه اظهار داشت: «برخی کشورها با تکیه بر قدرت نظامی خود، سوریه را تبدیل به میدان مسابقه مچ اندازی برای خود کرده اند و ما از این وضعیت آزرده هستیم». اردوغان با این اظهارات ناراحتی خود از تهدیدات آمریکا، انگلیس و فرانسه علیه سوریه را اعلام کرد و در سخنان دیگر خود با تأکید بر ایجاد توازن در سیاست خارجی ترکیه گفت: «تمایلی نداریم از اتحاد با آمریکا، روابط استراتژیک با روسیه در زمینه های اقتصادی و امنیتی و یا همکاری با ایران جهت حل مشکلات منطقه دست برداریم».

در این چارچوب می توان نتیجه گرفت که ترکیه با عدم اجازه برای استفاده از پایگاه اینجرلیک برای حملات موشکی به سوریه و حمایت از حملات غربی ها پس از حمله به سوریه تلاش کرد تا در سیاست خارجی خود بین روسیه، ایران، آمریکا و دیگر کشورهای غربی توازن ایجاد کند.

موضع ترکیه در مورد حملات به سوریه چه تأثیری بر مذاکرات آستانه خواهد گذاشت؟

اینکه پس از حملات آمریکا، انگلیس و فرانسه به سوریه چرا این سؤال مطرح می شود به خاطر انتشار بیانیه های حمایتی ترکیه از این حملات است.

در حالی که برخی تحلیلگران معتقدند که موضع حمایتی ترکیه از این حملات تأثیر منفی بر مذاکرات آستانه خواهد داشت اما بسیاری از تحلیلگران ترک معتقدند که این موضع تأثیر منفی بر این مذاکرات نخواهد داشت.

«مته سوهتا اوغلو» روزنامه نگار و کارشناس مسائل سوریه در این خصوص می گوید: «ترکیه با اجازه ندادن به آمریکا در استفاده از پایگاه اینجرلیک برای حمله به سوریه، به صراحت اعلام کرد که در آینده هم اگر آمریکا منافع ترکیه را در نظر گرفته نگیرد بازهم اجازه استفاده از این پایگاه را نخواهد داد. از این به بعد رضایت آمریکا در محوریت سیاست خارجی ترکیه قرار نخواهد گرفت. ترکیه در مسائل منطقه ای با ایران و روسیه همکاری نزدیکی خواهد داشت و به خاطر آمریکا از منافع مشترک با ایران و روسیه و مبارزه با شبه نظامیان پ.ی.د و پ.ک.ک دست بر نخواهد داشت.»

پس از حملات غربی ها به سوریه، رجب طیب اردوغان ابتدا با ولادمیر پوتین رئیس جمهور روسیه و بلافاصله با حسن روحانی رئیس جمهور ایران تماس تلفنی برقرار کرد و در مورد تحولات سوریه به گفت و گو با آن ها پرداخت.

اردوغان در هر دو تماس تلفنی، پیام مشترکی با این مضمون داد: «لازم است که فرآیند سیاسی برای حل بحران سوریه حمایت شود. تمام مسائل منطقه ای و در صدر آن ها مسئله سوریه می تواند با مذاکره و همکاری مشترک حل و فصل شود.»

واکنش ترکیه و روسیه به اظهارات ماکرون

اظهارات امانوئل ماکرون رئیس جمهور فرانسه پس از حملات موشکی به سوریه به همراه آمریکا و انگلیس باعث ایجاد جنجال زیادی در محافل بین المللی شد.

ماکرون در مصاحبه اختصاصی با شبکه های تلویزیونی «بی.اف.ام.تی.وی» با ادعای اینکه همه موشک هایی که در حمله به سوریه شلیک شد به هدف اصابت کرده است، اعلام کرد: «این حمله و موضع ترکیه در محکومیت استفاده از سلاح های شیمیایی، باعث جدایی ترکیه از روسیه شد.»

اولین واکنش علیه سخنان ماکرون از آنکارا داده شد. «مولود چاووش اوغلو» وزیر امور خارجه ترکیه با ارزیابی سخنان رئیس جمهور فرانسه، اعلام کرد: «ممکن است با روسیه اختلاف نظر داشته باشیم اما روابطمان با یکدیگر آن قدر مستحکم است که با سخنان ماکرون خدشه ای به آن وارد نشود.»

دومین واکنش از طرف مسکو صادر شد. «دیمیتری پسکوف» سخنگوی کرملین در مقابل دوربین های تلویزیونی با اعلام اینکه حملات آمریکا، انگلیس و فرانسه به سوریه باعث جدایی روسیه و ترکیه نشده است، گفت: «با این حملات روسیه و ترکیه از یکدیگر جدا نشده اند. تفاوت دیدگاه های مسکو و آنکارا درباره برخی مسائل موضوع پنهانی نیست، اما این مسئله مانعی برای گفتگوها درباره این مسائل نیست و این تفاوت دیدگاه ها به همکاری های مشترک و پروژه های بزرگ اقتصادی دو طرف سرایت نکرده است.»

«صالح اثر» مدیر اخبار خارجی شبکه تلویزیونی «تی.آر.تی عربی» ترکیه، اظهارات ماکرون را این گونه ارزیابی کرد: «سیاست ترکیه در سوریه به همانند اظهاراتی که ماکرون بیان کرده است، یک سیاست ساده نیست. از منطقه و جامعه ای بحث می کنیم که مرمانش صدها سال در کنار یکدیگر زندگی کرده اند. همان گونه که دولت ترکیه اعلام کرده است، سیاست خارجی ترکیه بر پایه قرار گرفتن در کنار یک دولت و یا در مقابل آن نیست. از طرفی روابط ترکیه و روسیه معطوف به مسئله سوریه نیست. به ویژه در سال های اخیر همکاری های منطقه ای، اقتصادی و سیاسی سهم بزرگی در روابط دو کشور داشته است. در روابط ترکیه با یک کشور بایستی همه ابعاد در نظر گرفته شود.»

از طرف دیگر اظهارات ماکرون باعث گسست جدی در رسانه های ترکیه مبنی بر حمایت از حملات آمریکا، انگلیس و فرانسه شد. رسانه های ترکیه که از حمله غربی ها به سوریه حمایت می کردند، پس از اظهارات ماکرون، هدف حملات به سوریه را از بین بردن اتحاد ترکیه، روسیه و ایران اعلام کردند.

رمضان بورسا، پژوهشگر ترک

منبع: تسنیم

مسئولیت صحت اخبار ارائه شده به عهده منبع خبر بوده و این رسانه صرفاً رسالت اطلاع‌رسانی خود را در این رابطه انجام می‌دهد.