تربیت اقتصادی در خانواده و آموزش و پرورش هیچ جایگاهی ندارد/ قرض‌الحسنه در خانوداه‌ها کمرنگ شده

به گزارش خبرنگار اقتصادی خبرگزاری فارس، فائزه عظیم زاده اردبیلی در نشست تخصصی نقش آفرینی زنان در اقتصاد انقلاب اسلامی، به تبیین مقاله خود در مورد تربیت اقتصادی پرداخت.

وی اظهار داشت: تربیت اقتصادی از قرن 18 در اروپا مطرح می شود و افراد مختلفی در این حوزه کار می کنند. شاید امروز یکی از مسائل اساسی و چالش هایی که در جامعه وجود دارد، این است که مردم اطلاع مناسبی از مفاهیم و مسائل اقتصادی ندارند. برای تربیت اقتصادی باید در ابتدا اشراف در خانواده وجود داشته باشد، تا به فرزند و جامعه منتقل شود.

عضو هیات علمی دانشگاه امام صادق واحد خوهران افزود: زنان مهمترین نقش را در این میان ایفا می کنند. در بیان مساله مواردی را اشاره کردم که اگر به تربیت اقتصادی توجه شود، با توجه به سند چشم انداز 20 ساله کشور و سایر اسناد بالادستی نظام، قطعا به این نقطه خواهیم رسید که مادران باید یک آموزش دهنده کامل در مسائل اقتصادی به کودکان باشند، خواهیم رسید.

به اعتقاد وی برنامه های رسمی و غیررسمی در نظام آموزش و پرورش برای تربیت اقتصادی دست به دست هم داده تا نوجوانان و جوانان ما با مسائل و مقولات اقتصادی نه تنها آشنا نیستند، بلکه زمینه را فراهم می کند، تا تغافل شان از این مسائل آنها را با چالش های جدی مواجه کند.

عظیم زاده اردبیلی تصریح کرد: اهداف این پژوهش تربیت اقتصاد در خانواده مبتنی بر دانش متعارف اقتصاد و آموزه های دینی و شناخت ویژگی های اقتصاد مقاومتی و نقش زنان در خانواده، تربیت اقتصاد و اقتصاد مقاومتی است و سوالاتی به تبع آن مطرح می شود.

وی با اشاره به پیشینه نظری این موضوع گفت: تعاریف متعددی درخصوص تربیت اقتصادی شده است. از نظر بکر تربیت اقتصادی «تمام مهارتها و توانمندی هایی را دربر می گیرد که بر دانشِ آموزش اقتصاد متمرکز است و شامل محتوای آموزشی، روش های تدریس، ارزیابی این روش ها و به طور کلی اطلاعات اقتصادی عمومی است که از ابتدایی تا پایان دبیرستان معلمان به آن توجه می کنند و ضرورت دارد، دانش آموزان به آنها دست یابند.»

وی اضافه کرد: همچنین کامینسکی می گوید تربیت اقتصادی شامل همه تلاش های آموزشی به منظور آماده کردن یادگیرندگانی با دانش، توانایی، مهارت، انگیزه و نگرش هایی است که آنها را به سازماندهی و مقابله با موقعیت های زندگی آینده در شرایط مختلف اقتصادی در ابعاد سیاسی، قانونی، فنی و اخلاقی در سطوح اقتصادی خصوصی و جهانی قادر می سازد.

این حقوق دان گفت: در اواخر قرن 18 اسقفی به نام مدیسن که رئیس کالجی بوده است، برای اولین بار کتاب ثروت ملل آدام اسمیت را عنوان درسی خود قرار می دهد و این درس مبنای اولین طراحی برنامه های آموزشی اقتصادی برای نوجوانان و جوانان قرار می گیرد.

عظیم زاده اردبیلی اظهار داشت: وقتی که از تربیت اسلامی صحبت می کنیم به مفاهیمی می رسیم که در آموزه های دینی در سه زاویه مباحث مختلف دانش تخصصی علم اقتصاد، مبانی فلسفی و تعلیم و تربیت در مدل پژوهشی قرار می گیرد. یعنی اگر بخواهیم تربیت اقتصادی را از منظر آموزه های دینی بررسی کنیم، به این سه دانش نیازمندیم و تربیت اقتصادی بر سه مولفه تولید، توزیع و مصرف استوار است.

وی ادامه داد: نقش زنان در جامعه و در خانواده به عنوان مادر، همسر و فرزند در شکل گیری این سه مولفه در جامعه و نهاد خانواده، بسیار کلیدی است. در نظام و نهاد خانواده مدیریت سیاست تربیتی و اعمال تربیت فرزندان بردوش مادر است، چون بیشترین ساعات را فرزند با مادر خود سپری می کند. یکی از مسائلی که امام صادق علیه السلام به آن اشاره می کند، تربیت اقتصادی است.

این حقوق دان تصریح کرد: تربیت اقتصادی امروز در جامعه ما مغفول مانده و در آموزش و پروش هیچ جایگاهی ندارد. یکی از سوالات این است که مولفه های تربیت اقتصادی از نگاه دانش متعارف چیست؟ برداشت من از دانش متعارف دانشی است که هم متفکران غربی در دانش اقتصاد، روانشناسی، تربیتی و جامعه شناسی و هم در نگاه جامعه شناسان به هرم مردم شناسی تبیین می شود.

وی با بیان اینکه مفهوم تربیت اقتصادی در دانش متعارف، تلاش های آموزشی به منظور آماده کردن یادگیرندگان با دانش، نگرش و توانش برای مقابله با شرایط مختلف اقتصادی در سطوح ملی و بین المللی است، گفت: این نگاهی است که متفکران در حوزه تربیت اقتصادی مطرح می کنند. مولفه ها در این تربیت عبارت است از تولید، توزیع و مصرف که در ذیل تولید مباحثی مانند کمیابی، کمیابی منابع، تصمیم گیری، تخصیص، تجارت، نوسانات اقتصادی و در عرصه توزیع: درآمد، تورم و بهره و در قسمت مصرف: خواسته ها، نیازها و توانمندی هاست.

وی افزود: حال اگر نقش زن و مادر را از این مولفه ها کنار بزنیم، چه کسی باید به کودک و نوجوان آموزش بدهد که فلان کالا و محصول کمیاب است. به عنوان مثال امروز جهان با بحران آب روبرو است. چه کسی باید اهمیت آب را برای فرزندان جامعه تبیین کند؟ آیا غیر از مادر و پدر.

عظیم زاده با بیان اینکه امروز یکی از مشکلات خانواده ها درخواست های غیرمتعارف فرزندان از پدر و مادر و بی تفاوتی فرزندان نسبت به درآمد پدر و مادر است، اظهار داشت: زنان اگر تربیت درستی در این زمینه داشتند، یقینا با چنین مشکلی مواجه نمی شدیم. البته طرح این مباحث زمان بر است و بحث های بسیار زیادی پشت آن وجود دارد، اما در این جلسه به اختصار بین می شود.

وی با طرح این سوال که در آموزه های اسلامی تربیت اقتصادی چه ویژگی هایی دارد؟ گفت: در یک باز تعریفی که در تعریف تربیت اقتصادی از منظر اسلامی داریم، نگرش، دانش و مهارت مجددا موجود است، با هدف کسب قدرت برای تولید و بهره وری به نحو مطلوب. میانه روی در مصرف و بهره مندی از آن و نکته مهم کسب درآمد مشروع و توزیع ثروت در بین آحاد جامعه مورد تاکید قرار دارد. اگر بخواهیم مفاهیم کلی سازنده تربیت اقتصادی بر اساس آموزه های دینی را مورد توجه قرار دهیم، با توجه به وجود آیات و روایات در حوزه های تولید، توزیع و مصرف باید به این سه حوزه توجه کرد. آیات متعددی در حوزه اسراف ، تبذیر، انفاق متعادل و کسب سرمایه متعادل دعوت می کند.

وی با بیان اینکه در بخش تولید بحث کسب و کار مولد، بهره وری تولید و عوامل تولید را داریم، افزود: حال سوال پیش می آید که نقش زن در این بین چیست. اگر زن قائل به رزاقیت خداوند باشند و خود به صفت شکر رسیده باشد، می تواند این صفات شاکر بودن از وضع معیشتی را به فرزندان منتقل کرده و در این بستر سبک زندگی ایرانی- اسلامی که مورد تاکید مقام معظم رهبری است، شکل می گیرد. در حالی که امروز در برخی خانواده ها با وجود درآمدهای کلان حس رضایت مندی وجود ندارد.

وی ادامه داد: همچنین در حوزه توزیع، هدف توزیع، ابزارهای مالی و آسیب شناسی توزیع را داریم. برقراری عدالت اقتصادی، برقراری زکات، خمس و مسائلی از این قبیل را در برمی گیرد. آن کسی که امروز یک مفسد اقتصادی می شود، دیروز جوان و نوجوانی بوده که در خانواده با این پدیده درگیر نشده است که دست درازی به بیت المال و تجاوز به سرمایه های مردم چه تبعاتی می تواند داشته باشد.

* قرض الحسنه در خانوداه ها کمرنگ شده

عظیم زاده با بیان اینکه به نظر می رسد این مقوله ها صرفا به متعلق به علم اقتصاد نیست، بلکه تنگاتنگی علم اقتصاد با دانش بشری توام با بینش و نگرش خاص می تواند این شرایط را به وجود بیاورد، گفت: در دهه 60 منابع قرض الحسنه بانکی یکی از مولفه های اصلی شبکه بانکی بود، اما امروز جایگاه قرض الحسنه در بانکداری ما کجاست؟ به نظر می رسد چون این مسائل در خانواده ها کمرنگ شده و مادران روی این مقوله فرزندان را تربیت نمی کنند، این مساله کاملا به فراموشی سپرده شده است و ممکن است در نسل های آینده مخاطرات جدی تری داشته باشد.

وی با تاکید بر اینکه نقش مادران و زنان در جامعه و در نهاد خانواده به عنوان یک معلم، استاد و مادر در فضای خانواده عمدتا در حوزه مصرف است، افزود: نقش مادر شکل دهنده به نیازها و انگیزه های ایجاد مصرف و ویژگی های مصرف و به عبارت بهتر اصلاح الگوی مصرف است. نیازهای اولیه مصرف، نیازهای ثانویه مصرف، شرایط مصرف و ممنوعیت های مصرف باید در نظر گرفته شود.

وی ادامه داد: اگر مجموعه ای از این مولفه ها باید طراحی می شد، یقینا امروز دیگر براساس نیازهای کاذب خرید نمی کردیم. فرق است بین خرید کردن و خرید رفتن. امروز پدیده خرید رفتن پدیده ای است که در نظام فکری امپریالیسم به عنوان یک تهدید برای جامعه مطرح می شود. این موارد مولفه هایی است که مادر باید به فرزند خود آموزش دهد.

این حقوقدان افزود: نکته دیگر، شباهت هایی است که در تربیت اقتصادی دانش متعارف و آموزه های دینی وجود دارد. در دانش متعارف جهان بینی منفعت گراست و اصالت لذت و انگاره های اومانیستی مانند خواست و میل انسان بدون توجه به مولفه های معنوی ارجحیت دارد و مبنا قرار می گیرد.

وی تصریح کرد: اما در آموزه های دینی این هدفمندی در کسب سود مادی و معنوی و توجه به عوامل معنوی در سه سطح نگرشی، توانشی و شناختی مورد استفاده قرار می گیرد.

انتهای پیام/ب

منبع: فارس

مسئولیت صحت اخبار ارائه شده به عهده منبع خبر بوده و این رسانه صرفاً رسالت اطلاع‌رسانی خود را در این رابطه انجام می‌دهد.