سیاست غیبت از جلسات مصلحت

حالا دیگر باید به نبود او در مجمع تشخیص مصلحت نظام عادت کنیم؛ به نبود دکترروحانی، رییس‌جمهوری کشورمان. بنابر اظهارات آقای غلامرضا مصباحی‌مقدم، دکترروحانی بعد از درگذشت آیت‌الله هاشمی‌رفسنجانی، عطای حضور در مجمع را به لقایش بخشیده است. روز گذشته یکی از نمایندگان اصلاح‌طلب مجلس نیز از غیبت رییس‌جمهوری در جلسات مجمع به‌شدت گلایه کرد. رییس دولت تدبیر ید طولایی در غیبت‌کردن دارد؛ نمونه‌اش در دوران ریاست مرحوم هاشمی‌رفسنجانی بر مجمع که چند نوبت قید حضور در جلسات را زد. حالا دیگر باید به نبود او در مجمع تشخیص مصلحت نظام عادت کنیم؛ به نبود دکترروحانی، رییس‌جمهوری کشورمان. بنابر اظهارات آقای غلامرضا مصباحی‌مقدم، دکترروحانی بعد از درگذشت آیت‌الله هاشمی‌رفسنجانی، عطای حضور در مجمع را به لقایش بخشیده است. روز گذشته یکی از نمایندگان اصلاح‌طلب مجلس نیز از غیبت رییس‌جمهوری در جلسات مجمع به‌شدت گلایه کرد. رییس دولت تدبیر ید طولایی در غیبت‌کردن دارد؛ نمونه‌اش در دوران ریاست مرحوم هاشمی‌رفسنجانی بر مجمع که چند نوبت قید حضور در جلسات را زد.

غیبت دوساله آقای رییس بحث تصمیم‌گیری درباره لوایح ذیل FATF از نیمه دوم سال گذشته تا مدت‌ها پس‌ازآن، به داستان داغ مجمع تشخیص تبدیل شد. مجمع تشخیص معمولا هر زمان که قصد بررسی این لوایح را داشت، از مسوولان دولت برای ارائه توضیحات لازم درباره لوایح CFT و «پالرمو» دعوت می‌کرد و از دولت چهره‌هایی نظیر آقایان ظریف، همتی، دژپسند و جنیدی حضور می‌یافتند. در‌این‌میان، خلأ حضور دکترروحانی به‌عنوان رییس دولت چشمگیر می‌نمود. روز گذشته، آقای مصطفی کواکبیان، نماینده مجلس، با اشاره به غیبت طولانی‌مدت روحانی در مجمع تشخیص گفت: «آقای رییس‌جمهوری متأسفانه در جلسات مجمع تشخیص مصلحت نظام شرکت نمی‌کنید و بعد گله می‌کنید چرا CFT یا پالرمو تصویب نمی‌شود؟ در جلسات مجمع شرکت کنید تا این دو تصویب شوند». غلامرضا مصباحی‌مقدم، عضو مجمع تشخیص مصلحت، بهمن97 در گفت‌وگویی با اشاره به غیبت دکترروحانی در جلسات این نهاد گفت: «از زمان رحلت آقای هاشمی‌رفسنجانی (دی1395) ایشان دیگر در جلسات شرکت نکرده‌اند».

سیاست غیبت مشخصا غیبت چندین‌وچندماهه رییس‌جمهوری در جلسات مجمع است. برخی بر این باورند که وی پس از درگذشت هاشمی‌رفسنجانی، حاضر نشده به‌دلیل بعضی محذورات و دلایل سیاسی، ذیل بیرق فرد دیگری مانند آقایان هاشمی‌شاهرودی، موحدی‌کرمانی یا آملی‌لاریجانی قرار بگیرد. این در حالی است که توجه به کارنامه عملکرد دکترروحانی در دوران ریاست مرحوم هاشمی‌رفسنجانی بر مجمع تشخیص، ما را به این نتیجه می‌رساند که در آن دوران نیز، رییس‌جمهوری گاهی از سیاست قهر و زاویه‌گیری بهره می‌برده است.

مشغله‌کاری یا گلایه روحانی از هاشمی؟ در نیمه دوم سال 1394، بحث‌های مفصلی میان دولت، مجلس و مجمع تشخیص مصلحت درباره این موضوع درگرفت که کدام مرجع باید سیاست‌های برنامه ششم توسعه را تدوین کند. دولت و شخص دکترروحانی با استناد به قانون، خود را برای تدوین این سیاست‌ها واجدصلاحیت می‌دانست. این در حالی بود که اعضای مجمع تشخیص و مشخصا مرحوم هاشمی‌رفسنجانی مخالف این استدلال بودند. همین مسأله موجب غیبت چندین‌جلسه‌ای روحانی در جلسات مجمع شد. این در حالی است که آقای محمدباقر نوبخت، سخنگوی وقت دولت، همان ایام دلیل غیبت‌های روحانی در جلسات مجمع را صرفا به «مشغله کاری» حواله داد. حجت‌الاسلام محمود محمدی‌عراقی درباره دلیل غیبت‌های متواتر دکترروحانی در جلسات مجمع گفت: «وقتی بحث سیاست‌های برنامه ششم توسعه در مجمع مطرح شد، آقای روحانی معتقد بود تعیین این سیاست‌ها از وظایف دولت است و نباید مجمع در این مسأله ورود کند؛ اما اکثر اعضای مجمع خواستند مجمع درباره این سیاست‌ها ورود پیدا کند؛ بنابراین، آقای روحانی بعد از آن جلسه دیگر در جلسات مجمع شرکت نکرد». وی در پاسخ به این پرسش که آیا روحانی به‌دلیل اعتراض به این روند مجمع از حضور در جلسات آن امتناع می‌کند، گفت: «از صحبت‌های آقای هاشمی چنین برداشت می‌شد که گویا آقای رییس‌جمهوری وقتی نظر اعضای مجمع این‌گونه شد، قهر کرد و به مجمع نیامد».

به‌دلیل احمدی‌نژاد؟ هرچند دولتی‌ها دلیل متقنی برای چرایی غیبت دکترروحانی در جلسات مجمع تشخیص ارائه نمی‌کنند، ناظران تحلیل‌هایی در‌این‌باره عرضه کرده‌اند. یکی از این تحلیل‌ها معطوف به حضور آقای محمود احمدی‌نژاد در جلسات است. احمدی‌نژاد، رییس دولت‌های نهم و دهم، یکی از اعضای مجمع است و ژست‌های او در جلسات آن سوژه عکاسان است. احمدی‌نژاد اتفاقا با رؤسای سه قوه نیز اختلاف دارد و همین باعث شد غیبت مقام‌های سه قوه این‌گونه تعبیر شود که آن‌ها به‌خاطر او به مجمع نمی‌روند.

توجیه دولتی‌ها در‌این‌میان، چهره‌های دولتی توجیه می‌آوردند که جلسات مجمع تشخیص به‌دلیل بیماری آیت‌الله هاشمی‌شاهرودی و دوره‌گذار مدیریتی، نظم مناسبی ندارد و درنتیجه، تصمیم‌گیری‌های مهمی هم در جریان نبوده و در‌واقع، به حضور رییس‌جمهوری نیازی نیست. پس از درگذشت آیت‌الله شاهرودی، رهبر انقلاب به سرعت آیت‌آلله آملی‌لاریجانی را به‌عنوان رییس مجمع معرفی کردند. آیت‌الله آملی‌لاریجانی نیز تاکنون چندین جلسه مجمع را برگزار کرده؛ اما همچنان از دکترروحانی خبری نیست.

پیام طعنه‌زننده رییس‌جمهوری یکی از تحلیل‌های مهمی که درباره غیبت رییس‌جمهوری ارائه می‌شود، ناظر بر این گزاره است که وی با غیبت‌های مکررش، مشغول ارسال پیام طعنه‌زننده‌ای به مخالفان سیاسی خود، به‌ویژه در موضوع FATF است. دکترروحانی دراین‌باره سال گذشته صراحتا با انتقاد از مشی محتاطانه مجمع تشخیص در بررسی لوایح «گروه ویژه اقدام مالی» گفت: «صاحب این کشور ملت است و نمی‌شود کشور را به‌دست ده، ‌بیست نفر داد».

مظلوم‌نمایی البته، شاید دکترروحانی قصد دارد با غیبت‌های دامنه‌دار در محافلی مانند مجمع تشخیص، به‌نوعی حساب خود را از دیگرانی جدا کند که به‌زعم او وقعی برای منافع ملی قائل نیستند تا بلکه با این سیاست، خود را در منظر و ماوای جامعه، اولا هواخواه واقعی منافع جمعی مردم جا بزند و ثانیا در پیگیری این غایت، خود را تنها و نوعا مظلوم نشان بدهد؛ سیاستی که سابقا رییس دولت‌های نهم و دهم بارها‌وبارها به آن دست یازیده بود. در این اثنا، مسأله‌ای که نباید از نظر دور داشته شود، این است که دیگر غیبت‌های دکترروحانی در جلسات مجمع تشخیص، شکل قهر سابق خود را از دست داده و به بی‌تفاوتی ضمنی به امورات کشور تبدیل شده است. باید به انتظار نشست و دید که آیا آقای رییس‌جمهوری هوای حضور در جلسات مجمع را خواهد کرد یا خیر. روزنامه صبح نو