چرا حکمرانی ایران در تنگه هرمز قانونی است؟
نگاهی به اقدام ایران در توقیف نفتکش انگلیسی نشان میدهد جمهوری اسلامی ایران با بهرهگیری از حق قانونی خود، پیام روشنی را به کشورهای غربی مخابره کردهاست.
توقیف نفتکشهای ایران جدیترین فاز کاری غرب برای افزایش فشار اقتصادی به ایران است؛ در اینباره باید گفت پس از پایان جنگ تحمیلی، شرکت ملی نفت ایران به دلیل محدودیت و آسیبدیدن ناوگان نفتکش خود با مشکلات عدیدهای روبهرو بود. بخشی از درآمد شرکت ملی نفت بابت اجاره نفتکشها هزینه میشد، بنابراین تصمیم گرفته شد سفارش ۱۰ نفتکش به کرهایها داده شود که بر همین اساس، شرکت ملی نفت ایران به صورت پیشقرارداد، با شرکت ملی نفتکش برای اجاره ۱۰ نفتکش سندی را امضا کرد تا این شرکت بتواند از بانکها وام دریافت کند. یکی از مقامات وقت در این باره به «مهر» گفت: ظرف ۱۸ تا ۲۰ ماه همه ۱۰ نفتکش را تحویل گرفتیم و به ناوگان وارد شدند. از آن روزها به بعد شرکت ملی نفت نفتکش ایران به عنوان یکی از غولهای بزرگ نفتکش جهان شناخته شد، حتی ظرفیت کشتیهای ملکیاش از نفتکشهای سعودی هم بالاتر رفت و تقریباً قراردادهای تحویل در مقصد را با کشتیهای ملکی انجام میدادیم. این یکی از نقاط قوت سیستممان بود که میتوانستیم با قدرتِ مانور خوبی در بازار عرضاندام کنیم. چون همه کشتیها جدید و نو بود، هیچ ایرادی به کیفیتِ کشتیها نمیتوانست وارد شود و با همین ابزار، نرخ بیمهها بسیار پایین آمد. در آن زمان، دورانِ پررونقی برای نفتکش و صادرات نفت خام ایجاد شد و در زمان تحریمها نیز بهترین ابزار برای دور زدن تحریمها همین کشتیها بودند. طی ۴۰ سال اخیر که کشورمان با همهگونه تحریم نفتی مواجه بودهاست، این ناوگان هم در بحث ذخیرهسازی روی آب و هم صادرات نفت به کمک آمدهاست. از آنجا که شرکتهای کشتیرانی حاضر به ورود به بنادر ایران نیستند، شرکت ملی نفت به مشتریان نفت ایران پیشنهاد استفاده از نفتکشهای ایرانی را میدهد که بر همین اساس، بیشتر نفت کشور توسط نفتکشهای ایرانی جابهجا میشود.
اقدامی کاملاً قانونی اما مسئله مهمتر این است که برخی جریانهای سیاسی برای تحریککردن افکار عمومی، درصدد حاکم کردن اقدام غیرقانونی ایران هستنند. درباره نفتکش دومی که توقیف شده، باید گفت ایران با پذیرش کنوانسیون ۱۹۵۸ قواعد «عبور معصومانه» را پذیرفتهاست. بر اساس قانونی که ایران خود را به آن پایبند میداند، کشتی میتواند از آبهای سرزمینی ایران عبور کند که مخل نظم و منافع ملی کشور صاحب آب نباشد. یکی از ابزاری که این مهم را تأیید میکند، سیستم AIS است که هر کشتی که بخواهد از آبهای سرزمینی ایران عبور کند، باید آن را فعال کند. نکته مهم دیگر آن است که آبهای ورودی به خلیجفارس، آبهای ایران است و خروج از تنگه هرمز از مسیر امارات صورت میگیرد. این قانون بیانگر آن است که هر کشتی که بخواهد وارد خلیجفارس شود از آبهای سرزمینی ایران باید عبور کند که این عبور، باید طبق قوانین کنوانسیون ۱۹۵۸ و قوانین ایران باشد و طبق این کنوانسیون، ایران حق دارد هر کشتی را بازرسی کند و چنانچه کشتی عبوری، از این قوانین تخطی کند، این حق برای کشورمان وجود دارد که کشتی را توقیف کند. از سوی دیگر، در آبراهها و تنگهها، سیستمی وجود دارد به نام VTS یا Vessel Traffic Service که همان مرکز کنترل دریایی است. اصولاً هر کشتی که از آبهای سرزمینی کشوری عبور میکند باید تمامی اطلاعات خود را به این مرکز اعلام کند. اطلاعاتی که باید ارائه شود شامل مشخصات کشتی، مبدأ، مقصد و صاحب کشتی است که در این مرکز به ثبت میرسد. نفتکش انگلیسی با خاموش کردن سیستم AIS یا سیستم شناسایی اتوماتیک اطلاعات، با مرکز کنترل دریایی هرمزگان- زیر نظر سازمان بنادر- همکاری نکرده تا برای این نفتکش سه پیام هشدارآمیز ارسال شود. طبق قانون وقتی کشتی وارد آبهای سرزمینی کشوری میشود باید AIS خود را روشن کند. این اقدام انگلیسیها به معنای آن است که کشتیای بدون پلاک و هویت وارد آبهای سرزمینیشده و صاحب آب، میتواند آن را توقیف کند. طبق قاعده، VTS محلی دوبار به کشتی هشدار میدهد تا AIS خود را روشن کند و برای بار سوم به او میگوید اگر از روشن کردن AIS خود طفره برود، گارد ساحلی وارد عمل شده و کشتی را به ساحل میبرد. این توضیحات به خوبی نشان میدهد اقدام ایران در توقیف نفتکش انگلیسی کاملاً قانونی بوده و زمزمههایی مبنی بر غیرقانونی بودن اقدام ایران به هیچ عنوان درست نیست.
احتمال بازجویی از خدمه اللهمراد عفیفی پور، مدیرکل بنادر و دریانوردی استان هرمزگان به عنوان درخواستکننده اصلی برای توقیف این نفتکش انگلیسی با بیان اینکه کشتی استینا ایمپر به منظور بررسی دقیقتر ابعاد، جوانب و علل حادثه دریایی وارد لنگرگاه بندرعباس شدهاست، اظهار داشت: این شناور تانکر که عصر روز جمعه بیست و هشتم تیرماه از آبهای محدوده دریای عمان به سمت بندر الجبیل عربستان در حرکت بود، در مسیر تردد خود در تنگه هرمز، با یک فروند شناور صیادی برخورد میکند. وی افزود: پس از دریافت گزارشهایی مبنی بر نقض قوانین بینالمللی دریانوردی و عدم تمکین و پاسخ شناور مذکور نسبت به تماسهای صورت گرفته، نفتکش انگلیسی با هماهنگی نیروی دریایی سپاه پاسداران انقلاب اسلامی به سمت لنگرگاه بندرعباس هدایت شد تا ابعاد مختلف حادثه توسط کارشناسان اداره کل بنادر و دریانوردی هرمزگان به دقت بررسی شود. مدیرکل بنادر و دریانوردی استان هرمزگان اضافه کرد: در بررسیهای کارشناسی علل وقوع حادثه دریایی، این نفتکش که محمولهای به همراه نداشتهاست توسط کارشناسان اداره کل بنادر و دریانوردی استان هرمزگان آغاز میشود. وی با بیان اینکه نفتکش «استینا ایمپرو» تحت پرچم کشور انگلستان است و ۲۳ خدمه دارد، اظهار داشت: ۱۸ نفر از خدمه این شناور ملیت هندی دارند و پنج نفر خدمه دیگر هم از کشورهای روسیه، فیلیپین و لتونی هستند، البته فرمانده نفتکش، دارای ملیت هندی است. برای حفظ ایمنی کشتی فعلاً خدمه در کشتی حضور دارند و در حال حاضر همه ۲۳ خدمه، در محل کار خود در نفتکش هستند. عفیفیپور اضافه کرد: در صورت لزوم و بر مبنای درخواست مقام قضایی، ممکن است خدمه برای انجام مصاحبههای تخصصی و فنی فراخوانده شوند. وی گفت: به منظور رعایت ضوابط ایمنی و استانداردهای بینالمللی دریانوردی همه همکاریهای لازم برای هدایت ایمن و دقیق تانکر «استینا ایمپرو» و لنگراندازی در موقعیت مناسب، از سوی این اداره کل صورت پذیرفتهاست. شناور Stena Impero یک تانکر نفتکش با قابلیت حمل مواد نفتی و شیمیایی است که ۱۸۳ متر طول و ۴۹ هزار و ۶۸۳ تن وزن دارد. این کشتی در سال ۲۰۱۸ میلادی ساخته شدهاست و با پرچم کشور انگلستان تردد میکند. این شناور ظرفیت حمل ۴۶ میلیون و ۵۷۶ هزار لیتر مایعات (نفت یا مواد شیمیایی) را دارد.
روزنامه جوان