تجزیه شمالی-جنوبی «یمن» مطلوب «بن‌سلمان» است؟

نسیم آنلاین ؛ حیدر شیرازی : دیدار رهبر انقلاب با سخنگو انصارالله و هیئت همراه وی بازتاب‌های فراوانی در رسانه‌ها داشت. یکی از نکات مهم این دیدار اشاره رهبری به طرح تجزیه یمن بود.

ایشان با تأکید بر اینکه سعودی‌ها و اماراتی‌ها و حامیان آن‌ها که مرتکب جنایات بزرگی در یمن شده‌اند، قطعاً به نتیجه نخواهند رسید، خاطرنشان کردند: آن‌ها به‌دنبال تجزیه یمن هستند که باید با قدرت در مقابل این توطئه ایستاد و از یمنِ یکپارچه، متحد و با تمامیت ارضی حمایت کرد . رهبر انقلاب اسلامی گفتند: حفظ یکپارچگی یمن با توجه به عقاید دینی و قومیت‌های مختلف این کشور نیازمند گفتگوهای یمنی - یمنی است .

در این نوشتار سعی داریم به این سؤال پاسخ دهیم که اهداف امارات از تجزیه چیست؟ آیا سعودی هم با تجزیه موافق است؟ آیا تجزیه یمن سناریو مطلوبی برای بن سلمان است؟

برای درک صحیح از رفتار اماراتی‌ها در یمن باید به مهم‌ترین اختلاف امارات و سعودی در یمن پرداخت. پس از حضور امارات در ائتلاف سعودی‌ها برای حمله به یمن، اختلاف این دو کشور در یمن از روز نخست تاکنون روز به روز افزایش‌یافته است.

امارات در یمن، به دنبال افزایش نقش و نفوذ خود در شبه‌جزیره عربستان، استقلال یا ایجاد فدرال جنوبی به‌منظور افزایش نقش خود در آنجا و نیز جلوگیری از تبدیل شدن بندر عدن به‌عنوان رقیبی برای دبی است.

سعودی‌ها با توجه به اهدافشان از حضور در یمن، شش فدرالی یا اشغال کل یمن را برای تحقق بخشیدن به منافع خود مناسب می‌دانند، اما امارتی‌ها تشکیل دو یمن جنوبی و شمالی به‌منظور سیطره بر یمن جنوبی و بالاخص بندر عدن را بهترین گزینه آینده یمن برای خویش تصور می‌نمایند.

این اختلاف بسیار مهم و اساسی بارها موجب تنش‌های سیاسی و حتی میدانی میان نیروهای نظامی و شبه‌نظامیان حامی دو طرف شده است. برکناری خالد بحاح مهره اماراتی‌ها از سمت نخست‌وزیری، درگیری چندباره گروه‌های نظامی و تروریستی حامی طرفین در عدن و اطراف آن و … بخشی از نمونه‌های عیان شده این اختلافات است.

به‌طور نمونه ممانعت از ورود هواپیمای یکی از شخصیت‌های سلفی حامی عربستان به عدن بهانه‌ای شد تا عبدربه منصور هادی دو عنصر کلیدی امارات در عدن را برکنار کند. برکناری عیدروس الزبیدی از شخصیت‌های مطرح نزدیک امارات و از رهبران قدرتمند حراک جنوبی از سمت استانداری عدن (سال گذشته) و هم‌چنین عزل هانی بریک فرمانده فرودگاه عدن؛ دو واکنش شدید سعودی‌ها بود که تنش‌ها را باری دیگر با ابوظبی نمایان کرد.

پس از برکناری عیدروس الزبیدی، جنوبی‌ها با کمک امارات رفتارهای جدی‌تری برای استقلال و کاهش قدرت دولت عدن به رهبری عبدربه منصور هادی انجام داده‌اند. موضوعی که موجب شده در ماه‌های اخیر بارها امارت به خیانت و ماجراجویی در امارات از سوی رسانه‌های نزدیک به عربستان در یمن متهم شود.

پس از افزایش اختلافات ریاض - ابوظبی، شبه‌نظامیان وابسته به این دو کشور یعنی نیروهای دولت عبد ربه منصور هادی و «شورای انتقالی جنوب» درگیری‌های مختلفی هفته گذشته رخ داد که درنهایت عدن به‌عنوان پایتخت عبدربه منصور هادی سقوط کرد. اتفاقی که موجب قدرت گیری دوباره طرفداران تجزیه یمن و تضعیف عبدربه منصور هادی شد.

پایگاه خبری الخلیج آنلاین با انتشار گزارشی اعلام کرد که با شدت گرفتن درگیری‌ها در عدن هیچ خبری از عبد ربه منصور هادی، رئیس‌جمهوری مستعفی یمن نیز نیست، هیچ صدایی از او شنیده نمی‌شود و هیچ مصاحبه تلویزیونی و یا مکتوبی را انجام نداده است تا به‌واسطه آن یمنی‌ها نسبت به اتفاقات عدن اطمینان خاطر پیدا کنند .

این پایگاه در ادامه آورده است: این‌گونه به نظر می‌رسد که ناپدید شدن منصور هادی به دلیل فشارهای عربستان صورت گرفته است و شاید با هدف تضعیف جبهه وی در عدن و دادن فرصت اتحاد به هم‌پیمان این کشور یعنی امارات و شبه‌نظامیان آن، در عربستان بازداشت شده باشد .

اماراتی‌ها معتقدند با تشکیل یمن جنوبی به دلیل وجود گروه‌های حراک جنوبی و نفوذ آنان در جنوب یمن، می‌توانند منافع خود را کسب نمایند. این در حالی است که تجزیه یمن به دو قسمت شمالی و جنوبی، به هیچ وجه سناریوی مطلوب و نخست برای سعودی‌ها نیست. در صورت تجزیه‌ی دوگانه‌ی یمن، دشمنان فعلی عربستان سعودی و انصارالله، در شمال به قدرت خواهند رسید و سعودی‌ها همچنان تهدید را پیش روی خود خواهند دید.

اما به نظر می‌رسد تحولات به‌جایی رسیده است که بن سلمان برای رهایی از باتلاق یمن تن به آخرین سناریو مطلوب یعنی تجزیه یمن و واگذاری جنوب به اماراتی‌ها داده است. اقدامات اخیر امارات و چرخش دبی به‌سوی ایران می‌تواند در این تصمیم ریاض تأثیرگذار دانست. چالش های داخلی و خارجی بن سلمان بالاخص پرونده خاشقچی بر این تصمیم ریاض سایه انداخته است.

نخستین تأثیر و پیامد تلاش‌های امارات در جنوب یمن بر رفتار و کنش‌های سعودی است. سعودی‌ها و بن سلمان بیش از ۴ سال در بحران یمن در حال تلاش برای دیکته کردن خواست خود هستند اما تحولات روز به روز برای آنان در حال پیچیده‌تر شدن است.

به نظر می‌رسد سعودی برای رهایی از بحران (با خواست حداقلی) مجبور به تن دادن به منافع و سناریوهای امارات در جنوب شده است. نقش، نفوذ و قدرت گروه‌های نزدیک به امارات در این مسئله بسیار تأثیرگذار خواهد بود و بن سلمان شده است برای رهایی از بحران یمن به این مسئله تن دهد. ریاض سعی دارد با خلاصی از جنوب جنگ را به سمت شمال سوق دهد و با تسلط بر استان‌های شرقی چون حضرموت، انصارالله و صنعا را در یک وضعیت سخت و محاصره شده قرار دهد.

اما محور مقاومت باید با هوشمندی جلوی این اتفاق را بگیرد. سفر هیات انصارالله به تهران و حمایت علنی در بالاترین سطح از این جنبش نشان داد که تهران علی‌رغم همراهی نسبی امارات با تهران در برخی پرونده‌ها، اما یکپارچگی یمن را معامله نخواهد کرد.

مقاومت صنعا نشان داده همانند سال‌های اخیر تسلیم سیاست‌های ریاض نخواهد شد. امام خامنه‌ای در دیدار با سخنگوی انصارالله تأکید کردند: « مردم یمن با تمدن عمیق و تاریخی خود و با روحیه مجاهدت و ایستادگی که در این پنج سال از خود نشان داده‌اند، آینده خوبی را در پیش دارند و به لطف خداوند، دولتی قوی را تشکیل خواهند داد و در چارچوب آن دولت، به پیشرفت خواهند رسید . »