گم‌شده ای به نام «منطقه امن»
کلیدی‌ترین نکته توافق پنس-اردوغان در روز پنج شنبه گذشته بحث منطقه امن است، ولی جالب این جاست که همین موضوع هم مبهم‌ترین بخش توافق است؛ درست مانند توافق‌های پیشین میان آنکارا و واشنگتن که هیچ وقت به طور علنی حد و حدود منطقه امن آن مشخص نشده و این هم به اختلاف‌نظر شدید طرف ها در این باره بر می‌گردد.
کلیدی‌ترین نکته توافق پنس-اردوغان در روز پنج شنبه گذشته بحث منطقه امن است، ولی جالب این جاست که همین موضوع هم مبهم‌ترین بخش توافق است؛ درست مانند توافق‌های پیشین میان آنکارا و واشنگتن که هیچ وقت به طور علنی حد و حدود منطقه امن آن مشخص نشده و این هم به اختلاف‌نظر شدید طرف ها در این باره بر می‌گردد.
در این توافق 13 بندی نیز با وجود به کار رفتن واژه "منطقه امن" در بندهای 7، 9، 10 و 11، هیچ اشاره‌ای به عمق و طول منطقه امن نشده است. با این حال، وزیر خارجه ترکیه همزمان با اعلام خبر توافق، اظهار کرد که هدف آنکارا ایجاد منطقه‌ای امن به عمق 32 کیلومتر و در امتداد 460 کیلومتر است.
اما مظلوم کوبانی (عبدی) فرمانده کل نیروهای قسد در واکنش به این توافق، ضمن اعلام موافقت با آن، اعلام کرد که صرفا منطقه میان راس العین تا تل ابیض را در بر می‌گیرد که معنای دیگر آن این است که قرار نیست طبق نظر آنکارا، منطقه امن در امتداد نوار مرزی 460 کیلومتری میان سوریه و ترکیه ایجاد شود.
در متن توافق هم اشاره‌ای غیر مستقیم در تایید این سخن مظلوم کوبانی دیده می‌شود. بند 7 از تعهد ترکیه مربوط به تضمین سلامت و رفاه ساکنان همه مناطق مسکونی "در منطقه امن که نیروهای ترکیه بر آن سیطره دارند" است.
چون هم اکنون منطقه میان تل ابیض و راس العین به طول 120 کیلومتر تحت کنترل ارتش ترکیه است، در واقع عبارت پیش گفته می‌تواند نشانه‌ای از این باشد که منطقه امن مورد توافق در واقع همانی است که کوبانی به آن اشاره کرد.البته ابهام در کلیدی‌ترین مسئله یعنی منطقه امن خود گویای این مطلب است که خواسته ترکیه در ایجاد منطقه امن به عمق 30 تا 40 کیلومتر در امتداد کل نوار مرزی 460 کیلومتری برآورده نشده است.
در همین حال، ابهامات دیگری نیز در توافق درباره نابودی استحکامات نظامی، بازگرداندن سلاح‌های سنگین و عقب‌نشینی نیروهای کردی از منطقه امن "مبهم" وجود دارد. در واقع همین ابهامات و مفروضات آن‌ها نشان دهنده دو نکته محوری است: یکی شکنندگی توافق و دیگری هم این که بر خلاف برخی تحلیل‌ها، وجود یک توافق کاملا یک جانبه و به نفع آنکارا گزاره درستی به نظر نمی‌رسد و توافق به معنای پایان کامل سیطره کردی در شرق فرات نیست؛ هر چند به شکل قابل توجهی آن را محدود و از بخش‌هایی از مرزهای ترکیه دور می‌کند، بلکه توافق هم تلاشی است برای راضی کردن ترکیه و در عین حال حفظ سیطره حداقلی کردی. به نظر نگارنده شکنندگی توافق دلیلی بر استمرار نیافتن آن نیست، بلکه دلایلی می‌تواند به تداوم آن کمک کند؛ از جمله نگرانی ترکیه از تبعات اجماع بین‌المللی و تحریم‌های احتمالی و "ویرانگر" آمریکا.
«روزنامه خراسان»
