به چه دلیل خرید و فروش گندم کراهت دارد؟
چرا در روایات خرید و فروش گندم کراهت دارد؟ دلیل کراهت خرید و فروش گندم و جو در روایات چیست؟ آیا به همین دلیل نباید گندم و جو را خرید و فروش کرد.
همان‌طور که در پرسش مطرح شده، در کتب فقهی، از جمله شغل‌های مکروه، شغل کسی شمرده شده که کار خود را خرید و فروش گندم و جو و مانند اینها قرار دهد.[1] این مسئله، بر اساس برخی گزارشات حدیثی است، از جمله صاحب کتاب دعائم الاسلام می‌گوید:
«پیامبر اکرم(ص) تجارت لباس را دوست داشت و تجارت گندم را ناپسند مى‌شمرد؛ زیرا زمینه احتکار در آن وجود دارد که به مسلمانان زیان مى‌رساند و اگر احتکار در آن نباشد، تجارت آن حرام نیست».[2] بر این اساس:
1. اصل خرید و فروش گندم و جو مکروه نیست، بلکه تجارتی است که تمام جوامع به آن نیازمندند و در مواردی ممکن است به حد وجوب کفایی هم برسد؛ زیرا بر حسب نیاز جامعه، به عهده گرفتن برخی مشاغل واجب می‌گردد و این شغل نیز از این قاعده مستثنا نیست.
2. آنچه موجب کراهت این شغل می‌گردد، انگیزه و وسوسه احتکار در آن است[3] که در جوامع گذشته، زمینه‌اش در این شغل بیشتر بود؛ پس اگر شرایط اجتماعی و یا قوانین موجود به گونه‌ای باشد که زمینه احتکار وجود نداشته باشد، همین مقدار از کراهت نیز برداشته خواهد شد.
3. اصل فروش اجناس(از جمله مواد خوراکی) با دریافت سود و با بهایی بیشتر از قیمت خرید، اشکال ندارد و قانون بازار و اقتصاد مورد تأیید شارع نیز همین است، ولی اگر این موضوع، منجر به گران‌فروشیِ بر خلاف عرف و قانون و یا احتکار گردد، انجام آن جایز نیست.[4]
پی‌نوشت: [1]. امام خمینی، توضیح المسائل (محشّی)، گردآورنده، بنی‌‌هاشمی خمینی، سید محمدحسین، ج، ص 196، م 2054، قم، دفتر انتشارات اسلامی، چاپ هشتم، 1424ق. [2]. مغربى، ابو حنیفه، نعمان بن محمد تمیمى، دعائم الإسلام، ج ، ص 16، ح 13، قم، مؤسسه آل البیت (ع)، چاپ دوم، 1385ق. [3]. در مورد مفهوم و حکم احتکار، ر. ک: 27195 (احتکار در روایات). [4]. ر. ک: 10642 (گران فروشی و کم فروشی در قرآن).
منبع: اسلام کوئست
