اخبار آرشیوی

سرویس فرهنگی - نشست "هیئت و رسانه" با حضور حجت‌الاسلام شهاب مرادی، حجت‌الاسلام زائری، حسن سلطانی، عبدالرضا هلالی و مهدی زنگنه، پیش از محرم در خبرگزاری «نسیم» برگزار شد. متن این نشست به تفیک موضوعات مورد بحث، طی چند قسمت منتشر می‌شود. "کارکردهای رسانه‌ای هیئت" نخستین مبحث این نشست است که پیش روی شماست. *** مهدی زنگنه: بعضی از علمای رسانه معتقدند که هیئت و منبر یک رسانه است و کاملا کارکردها و ظرفیتهای رسانه ای دارد. البته این رسانه یک رسانه سنتی است که محصولات تکنولوژیک هم از آن درمی آید. برنامه های رادیویی، تلویزیونی، سایت، سی دی، بلوتوث، آهنگ پیشواز موبایل و... هرکدام یک رسانه است. الان گوشی ها ی موبایل هم تبدیل به رسانه شده اند. ما میخواهیم اولا ظرفیت های رسانه ای هیئت را بررسی کنیم بعد برویم سراغ اینکه این ظرفیت ها و این محتوا چگونه باید تبدیل شود به محصولات رسانه های تکنولوژیک. حجت‌الاسلام زائری: کسانی که از موضع جامعه شناسی دین به مطالعه کارکرد هیئت ها میپردازند یا حتی از موضع روانشناسی، فرآیند گریه کردن و آرامش یافتن در این فرآیند را بررسی میکنند، یا از هر زاویه دیگری که وارد شوند، به همین نکته می رسند که در این فضا یک اتفاقی روی می دهد که هیچ کدام از آن رسانه های مدرن نمی توانند آن اتفاق را رقم بزنند. به این جهت میخواهم عرض بکنم که اساس هیئت و این نقش و کارکرد هیچ وقت کهنه نمیشود. اگر می گوییم رسانه سنتی به این معنا نیست که رسانه های مدرن و جدید می توانند جایش را بگیرند. هیچ کدام از رسانه های جدید جای رسانه هیئت را نمیگیرد، یعنی نه تنها در فضای خودمان بلکه روز به روز هیئت ها در اروپا و آمریکا با همین تعریف سنتی خودش گسترش بیشتری پیدا میکند. نوحه خوانی با همین قالب در زبان های مختلف گسترش پیدا می کند. حسن سلطانی: پیامبر (ص) وقتی میخواهد دینش را ابلاغ بکند خدا به او میگوید برو و ابلاغ کن. ابلاغ کردن یعنی که جماعت را جمع کن و اغراض و اهداف این دین را برای آن ها با زبان خوب و شیوا بیان کن ، هنرمندانه بیان کن. خداوند در ابلاغ بوسیله رسولانش از چند عنصر برای جا انداختن این پیام استفاده کرده، به موسی می گوید وقتی میروی سراغ فرعون با قول لیّن با او حرف بزن. میگوید مقابل بت پرستها به بتشان نا سزا نگویید. یعنی وقتی که شما می خواهید یک حرفی را بزنید باید از عناصر ارتباطی و انتقال پیام بهره مند باشید. امروز آمده اند این را به صورت یک دانش درست کرده اند، و نامش را گذاشته اند علوم ارتباطات و علوم رسانه. وقتی می خواهید ویژگیهای یک منبر را بگویید می بینید خیلی از آن ویژگیها وجوه اشتراک دارد با اجرای تلویزیونی. منبری که یک منبری صبح می روید با منبر ظهر یا شبش متفاوت است، کما اینکه شما وقتی اجرای یک برنامه تلویزیون را در سحرگاه دارید با اجرا در نیم روز یا پایان شب تفاوت دارد. حتی رنگهایی که می خواهید انتخاب بکنید ممکن است در خیلی از این بخش ها متفاوت باشد. بنا براین اگر هیات رسانه نبود این ویژگی ها و این ظرایف کار ارتباطی و ارتباطاتی در آن لحاظ نمی شد. آن کسانی که هیات را پایه گذاری کردند از حکمت و معرفت برخوردار بودند. ما هیئت شاخص و مطلوب و هیئت مورد نظر عالمان را معرفی نکردیم. یک متر نداریم که بسنجیم. شما وقتی خبرگزاری ها را با هم مقایسه میکنید، میگویید خبر گزاری الف به این دلیل خبرگزاری خوبی است که در حوزه علوم ارتباطات منطبق با شاخصه هایی است فلان استاد تعریف میکند. ما برای رسانه ای بعنوان هیئت کدام یک از مدل ها و ویژگی ها را تعریف کردیم؟ برای هیات داری کاملا باید روانشناسی فردی و اجتماعی و جامعه شناسی بلد بود. متاسفانه غربی ها دروغ خودشان را بزک می کنند و به همه جای دنیا میفروشند، اما ما صدق خودمان را می زنیم توی سرش، پنهانش می کنیم و خراب جلوه اش می دهیم. نه تنها منتشرش نمی کنیم بلکه به آن لطمه هم می زنیم. عبدالرضا هلالی: کار رسانه انتقال پیام است و بزرگترین وظیفه هیات ها انتقال پیام عاشوراست . بخش اعظم مخاطب هیات ها جوانان هستند و جلسات مذهبی وظیفه دارند پیام امام حسین (ع) را به آنها منتقل کنند. با توجه به این مساله هیات ها رسانه اند. یک بار یک سری علاقمند به هیات از خارج از کشور آمدده بودند جلسه ما، حدود 30 نفر بودند. یکی شان آمد پیش بنده، تمام بدنش خالکوبی بود. انگلیسی صحبت می کرد و مترجم داشت، گفت ما داریم میرویم امام رضا (ع) و اول گفتیم بیاییم جلسه شما، خیلی مشتاق بودیم. گفتند که خیلی به کارهای ما علاقه دارند. گفتم این که فارسی هم نمیتواند صحبت کند چطور میفهمد؟ گفت شعرهای شما را ترجمه میکنند برایشان. بعد با همان لهجه انگلیسی گفت که "حیدریون میگن حسین فاطمیون میگن حسین". خیلی جالب است. گفت ما داریم یک چند نفر مینشینند آنجا و شعرها را ترجمه میکنند. این تاثیر رسانه ای هیات است. من آن موقع به فکرم رسید که چقدر خوب است ما بتوانیم برای عربی و انگلیسی زبانها یک برنامه ریزی کنیم. یک جنبش تصویری راه افتاد به نام "لبیک یا زینب" که گفتیم هر کس در هر کجای دنیا که هست، روی یک برگه بنویسند "لبیک یا زینب و عاشورا تکرار نخواهد شد" این کلید واژه بنویسد و روی سینه اش بزند. یکی دیگر از برنامه هایی که بعد رسانه ای داشت، برنامه مدافعان حرم بود. خودمان هم باور نمیکردیم اینطور این برنامه بگیرد، لطف امام حسین (ع) بود. جلسه اول را که گرفتیم من احساس کردم باز یک جلسه دیگر بگیریم و این تداوم داشته باشد. این باعث شد کل کشور جلسه بگیرد. چقدر هم در روحیه آنهایی که دارند کنار حرم حضرت زینب (س) می جنگند تاثیر داشت و چقدر هم شبکه های ضد شیعه رویش کار کردند و گفتند که اینها دارند گردانهای اباالفضل العباس (ع) را در ایران تشکیل میدهند که بیاید سوریه. حالا آقایان می آیند با چنین برنامه های خوبی را سلیقه ای برخورد می کنند. دسته بندی می کنند که کی برگزار کرد، مال کی بود و جلوی پخشش را می گیرند. حجت‌الاسلام مرادی: گر منظور از رسانه ابزاری باشد که منتقل کننده پیام است، با این تعریف منبر قطعا رسانه است و قدیمی ترین رسانه در فرهنگ ما منبر است. بعد از آن مدیحه سرایی به معنای شعر خوانی و بعد هم نوحه ها یا همان ترانه های مذهبی نوعی از رسانه هستند. نوحه پیامی است که دیگران را هم تبدیل به رسانه می کند، یعنی آنجا دیگر فقط نوحه خوان رسانه نیست، این نوحه وقتی دهان به دهان می چرخد همه ناقل پیام میشوند. برای همین انگار تاثیر شعر و نوحه از منبر بیشتر است. اما آیا هیات مساوی با رسانه است؟ قطعا نه، هیات فضایی است که به نظرم آن تاثیر تربیتی و تاثیر معنوی و ملکوتی اش بیشتر از تاثیر رسانه ایش است. اجزاء مختلفش رسانه است، اما در هیات های سنتی آن عزاداری سنتی، سبک زندگی است. بحث فرهنگ است که اینها در هیات های نوین یک مقدار دارد کمرنگ می شود. بعضا پشتوانه بعضی هیات ها یک نهاد دولتی است. در شهر هم تبلیغ می کنند، برای پذیرایی هم تدارک بسیار می بینند و جلسه هم شلوغ می شود. اما در این هیات چایی-ریز تربیت نمی شود، از این هیات کفش جفت کن در نمی آید، پس سنت نمی شود. من آدم هایی را دیده ام که گریه میکنند برای سماور هیات. ادامه دارد ...