آیا شرایط کشور برای تغییر واحد پولی مناسب است؟
زیر و بم تصمیم دولت در حذف ۴ صفر از پول ملی
طرح تغییر واحد پول ملی و حدف ۴ صفر از پول رایج کشور قریب به ۱۰ سال است که در نهادهای گوناگون کشور مورد بحث است. اما با وجود تورم بالا این تصمیم چه تاثیری در اقتصاد کشور دارد؟
نسیم آنلاین : بعد از اعلام خبر تغییر پول ملی از سوی رئیس کل بانک مرکزی، دوباره زمزمه ها پیرامون این موضوع دوباره به جریان افتاد. پیش از این، آخرین مورد نزدیک به دو سال پیش بود که سیف رئیس سابق بانک مرکزی، از تصویب پیشنهاد تغییر واحد پول ملی به تومان در جلسه هیئت دولت خبر داد، اما در ادامه افزود حذف صفر فعلا صورت نمیگیرد: در نهایت جمعبندی دولت این شد که فعلاً رفورم پولی انجام نشود، رفورم پولی یعنی حذف صفر. آنچه در حال حاضر در این مرحله مدنظر قرار گرفته این است که فعلاً تومان را بهعنوان واحد پول ملی کشور در نظر بگیریم و در یکی دو سال آینده و پس از استمرار و پایداری تورم تکرقمی، صفرها از پول ملی حذف شود، بنابراین اجرای این طرح به آینده موکول شده است.
حال دو سال از مصاحبه دکتر سیف میگذرد، و اقتصاد کشور با عبور از شرایط تورم تک رقمی وارد شرایط بی ثباتی شده است که تورم بالای ۴۰ درصد، گریبان اقتصاد را گرفته است. با این وجود مجددا طرح حذف صفر واحد پولی کشور در دستور کار هیئت دولت قرار گرفته و منتظر نظر مجلس است. کارشناسان و مسئولان متعددی در این مورد اظهار نظر کردهاند. موافقان این اقدام دولت عمدتا اثرات مثبت این طرح را کاهش هزینههای حسابداری و تسهیل انجام مبادلات مالی و ثبت آنها و دیگری مقابله با کاهش ارزش پول ملی دانستهاند. از سوی دیگر مخالفان این تصمیم دولت را امری بدون اولویت در شرایط کنونی اقتصاد کشور میدانند که نه تنها گرهای از مشکلات اساسی اقتصاد کشور را حل نمیکند، بلکه ممکن از موجب افزایش تورم نیز بشود. برخی دیگر معتقدند که هزینه چاپ اسکناسهای جدید نیز بار مالی فراوانی بر دوش دولت میگذارد که درشرایط کنونی کشور انجام آن عاقلانه نیست.
کارشناسان چه میگویند؟ در همین مورد مجیدرضا حریری، نایب رییس اتاق مشترک بازرگانی ایران و چین نیز در گفت و گو با ایسنا، به بررسی ابعادی از طرح جدید بانک مرکزی پرداخت و اظهار کرد: از حدود 10 سال قبل، بحث کاهش صفر از پول ملی مطرح بوده و چند بانک مرکزی در دولتهای مختلف در رابطه با آن اظهارنظرهایی داشتند. این در حالی است که اقتصاد ما در طول این 10 سال با اتفاقها و تغییراتی جدی روبرو بوده است. در شرایط فعلی که اقتصاد ایران با مشکلاتی مواجه بوده و تصویر دقیقی از آینده خود ندارد، میتوان به اجرای چنین طرح کلانی فکر کرد. اقتصاد ما امروز نامتعادل است و باید بیش از هر چیز تلاش کنیم که تعادل به این عرصه بازگردد.
در همین خصوص کمیل طیبی پژوهشگر پژوهشکده پولی و بانکی در گفت و گو با فرارو عنوان کرد: بعضا برای اینکه دولتها بتوانند حجم زیاد نقدینگی در کشور را کنترل کنند و مانع از کاهش ارزش پول ملی شوند، تصمیم میگیرند صفرهای پول ملی خود را بردارد. البته این صرفا یکی از راهکارهای مقابله با تورم و نقدینگی و کاهش ارزش پول ملی است. اینگونه میتوانند مجددا یک ارزش قابل توجهی به پول ملی خود بدهند.
غدیر مهدوی استاد اقتصاد دانشگاه علامه طباطبایی در کانال خود در فضای مجازی نوشت: چنانچه اقتصاد در شرایط رشد با ثبات تولید قرار نگرفته باشد، حذف صفر هیچ کمکی نمی کند و حتی میتواند تورم را تشدید کند زیرا در حالت انتظارات تورمی، مردم افزایش قیمت از ده تومان به پانزده تومان، یعنی پنجاه درصد افزایش را راحتتر از افزایش قیمت از صد تومان به صد و پنجاه تومان، یعنی همان پنجاه درصد افزایش، میپذیرند. میثم رادپور تحلیلگر اقتصادی در یادداشتی نوشت: اقدام دولت در بازه زمانی کنونی اقدام غیرعاقلانه و غیرمنطقی نیست، به خاطر این که به لحاظ اسمی قدرت خرید را تقویت میکند و به احتمال زیاد احساس بهتری به مردم خواهد داد ضمن این که ما اولین کشوری نیستیم که حذف صفر از پول ملی را در دستور کار خود قرار دادهایم. کشورهای زیادی در دنیا وقتی با تضعیف پول ملی در چند دهه روبهرو شدهاند به این اقدام روی آوردهاند، ضمن این که برداشت صفر از پول ملی کار پرهزینهای نیست و حتی میتواند در آینده به صرفهجویی در تولید اسکناس منجر شود.
بایزید مردوخی کارشناس اقتصادی در گفتوگو با روزنامه ایران با بیان اینکه خوشحالم که با همت بانک مرکزی این پیشنهاد به دولت رفته است اظهار امیدواری کرد که این طرح زودتر در دولت تصویب شود.وی با بیان اینکه ما از هزار تا میلیارد را میفهمیم اما میلیون میلیون میلیارد را نمیفهمیم، گفت: به همین خاطر خواندن اعداد بزرگ سخته و قابل فهم نیستند بهعنوان مثال مشکل بزرگی اعداد و ارقام در سیستم مالی کشور موجب شده خواندن لایحه بودجه برای من کارشناس هم سخت باشد.بنابراین ناگزیر به اجرای حذف صفرها از پول ملی هستیم.حذف صفرها از پول ملی کاری تکنیکی برای حسابداری دولت و سیستم بانکی است.
حمیدرضا اشراف زاده استاد اقتصاد در گفتگو با فرارو اظهار کرد: نکته مهمیکه باید به آن توجه کنیم این است که برداشتن صفرهای پول ملی شرایط و ملزومات خاص خود را دارد. اگر نگاهی به تجربههای مشابه در کشورهایی مثل آلمان یا ترکیه بیندازید، میبینید که وضعیت آنها با ایران امروز بسیار متفاوت بود. یعنی درست است که ما الان با یک حجم نقدینگی بسیاری مواجه هستیم و ارزش پولی ملی ما هم کاهش پیدا کرده، اما هنوز به آن درجهای نرسیدیم که بخواهیم صفرهای پول ملی خود را حذف کنیم؛ بنابراین حتی اگر فرض را بر این اساس بگذاریم که برداشتن صفرها هیچ تبعاتی برای اقتصاد ایران ندارد، اما هیچ سودی هم نخواهد داشت. محمدرضا پورابراهیمی، رئیس سابق کمیسیون اقتصادی مجلس شورای اسلامی، با اشاره به ارائه لایحه حذف ۴ صفر از پول ملی از سوی بانک مرکزی به دولت، گفت: قطعاً حذف 4 صفر از پول ملی هیچ تغییری در شرایط اقتصادی کشور مانند شرایط تورمی، رکودی و قدرت خرید مردم ندارد. دکتر حسین درودیان مدرس دانشگاه تهران و تحلیلگر مسائل اقتصادی: در کشورهای دیگر وقتی تورم کم میشود یا دورههای تورمی به پایان میرسد حذف صفر از پول ملی انجام میشود، اما در کشور ما که تورم هنوز وجود دارد نمیتوان با یک عامل روانی تورم را از بین برد. این کار گشایشی در اقتصاد کشور ایجاد نخواهد کرد و سیاست اقتصادی هم نیست در حقیقت این کار در حد و اندازه لایحه و اهمیت هم نیست. طراحان این امر نیز میدانند این مساله از جمله مسائل کلیدی کشور نیست و در شرایط تورم فعلی کشور باید فشاری که به اقشار ضعیف جامعه وارد میشود را در نظر بگیریم.
پایگاه خبری نود اقتصادی با انتشار جدولی نظرات تعدادی زیادی از کارشناسان و فعالان اقتصادی را در مورد این طرح دولت، به مخاطبان خود ارائه داده است.