تغییر صوری مدیریتی
در روزهای گذشته، خبر تغییر در مدیریت شرکت سرآوا، از مهم‌ترین سرمایه‌گذاران حوزه استارتاپ و کسب‌و‌کارهای نوین، منتشر شد. طبق این اخبار، آقای سعید رحمانی پس از سال‌ها مدیریت در این شرکت، جای خود را به آقای علی سمساریلر داده که پیش‌از‌این، مدیر توسعه کسب‌وکار و قائم مقام این شرکت بوده است. علی سمساریلر مدیر جدید شرکت هم از اقوام رحمانی است.
پایگاه خبری تحول دیجیتال، دیجی حول که این خبر را منتشر کرده، مدعی است این تغییرات در پی فشارهای بیرونی بوده که به رحمانی وارد شده است و وی را به ترک مدیریت این شرکت مجبور کرده است. برپایه این خبر، سعید رحمانی، مدیرعامل پیشین این شرکت، از سه ماه گذشته به‌دلیل فشارهای بیرونی از کشور خارج شده و تاکنون بازنگشته است. بنابر ادعای این سایت خبری، برخی نهادها که اسمی از آن‌ها برده نشده، باعث خروج رحمانی از کشور شده‌اند. سمساریلر، مدیرعامل جدید سرآوا، در گفت‌وگویی کوتاه با «آی‌تی ایران»، تمرکز روی پورتفولیوی این شرکت را اصلی‌ترین برنامه برای آغاز کار خود عنوان کرد و گفت: تیم سرآوا تمام تلاش خود را برای ادامه رشد و موفقیت کارآفرینان استارتاپ‌های پورتفولیو به‌کار خواهد گرفت.
سرآوا در ایران چه می‌کند؟ شرکت نوین‌اندیشان سرآوا پارس از سال 1391 با سرمایه‌گذاری بخش خصوصی ایرانی فعالیت خود را در پارک فناوری پردیس با رویکرد حمایت و سرمایه‌گذاری روی کارآفرینان جوان ایرانی و استارتاپ‌های فناوری آغاز کرد. سرآوا در وب‌سایت شرکت، خود را این‌چنین معرفی می‌کند: «سرآوا یک شرکت سرمایه‌گذاری خصوصی ایرانی است که تجربه مدیریتی و سرمایه موردنیاز را دراختیار کارآفرینان توانمند در حوزه فناوری قرار می‌دهد. کارآفرینانی که در راه ایجاد ارزش و اشتغال‌زایی در حال فعالیت هستند، در زمینه‌های کسب‌وکار، بازاریابی، طراحی، فناوری، مدیریت استعداد، امور مالی و حقوقی در مسیر حمایتی سرآوا قرار می‌گیرند». با نگاهی به این سایت درمی‌یابیم که عمده برندهای مشهور حوزه کسب‌و‌کارهای نوین در فضای مجازی، اعم از زورق، نون‌و‌ریحون، دیجی‌کالا، کافه‌بازار، علی‌بابا، الوپیک، ایوند، آواتک، تخفیفان، فیدبیو و... در مالکیت این شرکت قرار دارند. البته، برخی از آن‌ها از ابتدا در سرآوا راه‌اندازی شده‌اند؛ ولی سرآوا عموم این برندها را بعد از شهرت و کسب اعتبار خریده است که تخفیفان، کافه‌بازار و نون‌و‌ریحون از آن جمله‌اند.
دعوت سرمایه‌گذاران خارجی به ایران و چند شبهه آنچه درباره سرآوا مهم و البته خیلی از اوقات محل سوال و ابهام بوده، سرمایه‌گذاران خارجی است که سرآوا وارد بازار ایران کرده است. طبق سخنان رحمانی، مدیر پیشین سرآوا، این شرکت تاکنون موفق شده 200میلیون دلار سرمایه خارجی جذب کند که از سرمایه‌گذاران کشورهای متعدد اروپایی جذب شده و جزئیات آن از این قرار است: هلند (۳۲درصد)، سوئد (۱۷درصد)، بلژیک (۱۴درصد)، انگلیس (۱۲درصد)، سوییس (۱۰درصد)، اروپای شرقی و مرکزی (۴درصد)، فنلاند (۳درصد)، ایتالیا (۱درصد)، آلمان (۱درصد) و سایر کشورها (۶درصد). رحمانی در مصاحبه خود با روزنامه دنیای اقتصاد در سال ۱۳۹۵، درباره این تعداد سرمایه‌گذار خارجی گفته بود: «شرط اصلی ما برای جذب این سرمایه، تعهد در انتقال دانش فنی و مدیریتی به کارآفرینان فعال و شرکت‌های ایرانی بوده است». مهم‌ترین سرمایه‌گذار در شرکت سرآوا شرکت پامگرنت سوئد است که به‌صورت اختصاصی برای سرمایه‌گذاری در ایران ثبت شده است. در سال ۲۰۱۶، پامگرنت از شرکت سهامی خاص به شرکت سهامی عام تبدیل شد. سرمایه پامگرنت از سرمایه‌گذاران کشورهای متعددی ازجمله سرمایه‌گذاران سوئدی (۵۰درصد)، سرمایه‌گذاران انگلیسی ( ۱۸درصد)، اروپای شرقی و مرکزی (۱۷درصد)، سرمایه‌گذاران سوئیسی و اتریشی (۱۲درصد) و سایر کشورها (۳درصد) تأمین شده است. طبق بیانیه سرآوا، پامگرنت 60میلیون دلار در ایران سرمایه‌گذاری کرده است. مدیران این شرکت سوئدی دلیل جذابیت بازار ایران برای سرمایه‌گذاری در حوزه اینترنت و فناوری را به‌طور‌کلی اقتصاد بزرگ ایران با حدود ۴۱۶میلیارد دلار تولید ناخالص ملی، جمعیت ایران با رقمی بالغ بر ۸۰ میلیون نفر، نسبت جمعیت شهری و تحصیل‌کرده زیاد، منابع ایران با رتبه اول ذخایر گاز جهان با سهمی ۱۸درصدی از ذخایر جهانی و رتبه چهارم جهان ازلحاظ منابع نفتی، جمعیت جوان مصرف‌کننده اینترنت و سهم ناچیز فناوری در تولید ناخالص ملی این کشور (۰/۰۴ درصد) عنوان کرده‌اند». پامگرنت علاوه‌بر سرآوا، در استارتاپ‌هایی چون شیپور، گریفون‌کپیتال (آژانس سرمایه‌گذاری و مشاوره مالی با تمرکز روی ایران) و کاروانرو (نخستین سرویس ride-sharing آنلاین ایران) سرمایه‌گذاری کرده است. اواخر سال ۱۳۹۶ نیز اخبار سرمایه‌گذاری شرکتی به‌نام IIIC در زیرمجموعه‌های سرآوا خبرساز شد. شرکت اینترنشنال اینترنت اینوستمنت کوپریتیو (IIIC) درواقع شرکت تعاونی سرمایه‌گذاری است که در سال ۲۰۱۵ در اروپا، به‌وسیله چندین شرکت سرمایه‌گذار متخصص در صنعت اینترنت و تکنولوژی اروپایی آغاز به‌کار کرده است. سرمایه‌گذاری این شرکت روی دیجی‌کالا و کافه‌بازار بود که برخی فعالان بازار آن را شرکتی صوری برای ایجاد حباب قیمتی و ارزش‌گذاری بیش از میزان واقعی دانستند که رحمانی، مدیر سابق شرکت، این ادعا رد کرد.
آنچه ذکر شد خلاصه‌ای از سرمایه‌گذاران خارجی در سرآوا بود که البته طبق قوانین نهایتا تا 49درصد می‌توانند سهام دراختیار داشته باشند و البته در سرآوا نهایتا 20درصد سهم مدیریتی. این سرمایه‌گذاری عظیم خارجی و البته ایجاد انحصار برای این شرکت‌ها بدون در‌نظر‌گرفتن جوانب امنیتی آن می‌توانند مشکلاتی ایجاد کند؛ امری که هم‌اکنون در برخی استارتاپ‌ها نظیر دیجی‌کالا و البته بعضا اسنپ و تپسی (متعلق به گروه اینترنتی ایران) دیده می‌شود و البته دود اول این انحصار به چشم مصرف‌کننده می‌رود.
آیا رحمانی واقعا رفته است؟ در ابتدای گزارش خواندید سعید رحمانی در چند ماه گذشته به‌دلیل برخی فشارها از ایران خارج شده است و البته در همان خارج از کشور و عموما در شهر دبی امارات نیز امور شرکت را کنترل می‌کرده است. به‌نظر می‌رسد این تغییر و تحولات خیلی در فرایند نهایی مؤثر نباشد و اختیارات اصلی و مدیریتی شرکت دراختیار رحمانی باشد و علی سمساریلر نیز در مقام مدیر صوری شرکت ایفای نقش کند. حالا باید این سوال را مطرح کرد که هدف از این مدل خبرسازی برای تغییر و تحول مدیریتی چیست و اصلا لزومی دارد برای تغییر مدیریتی این‌گونه خبرسازی کرد؟ سابقه نشان داده است هرگاه برخی شرکت‌ها به سروصدا و البته فشار به مدیران برای پیشبرد امور خود و استفاده از قوانین نوشته‌نشده به‌نفع خود نیاز دارند، موج خبرسازی‌های پشت‌پرده آغاز می‌شود.
روزنامه صبح نو
