آیا دیوار انحصار بازار پزشکی خواهد شکست؟
علیرغم هیاهوی پزشکان در سطح جامعه مبنی بر اشباع بازار پزشکی، آمار و ارقام چیز دیگری را نشان میدهد.
نسیم آنلاین ؛ بشری انصاری: نتیجه کنکور در حالی منتشر شد که به گفته حسین توکلی، مشاور عالی سازمان سنجش، تعداد یک میلیون و 119 هزار داوطلب در کنکور سراسری سال 98، ثبت نام کردند که از این تعداد 640 هزار نفر (یعنی حدود دو سوم داوطلبان) در گروه علوم تجربی آزمون دادهاند. این در شرایطی است که تنها 9 هزار نفر از 640 هزار داوطلب (با احتساب دانشگاههای آزاد و پردیس)، در رشتههای پزشکی، دندانپزشکی و داروسازی ادامه تحصیل خواهند داد و از این تعداد تقریباً 6 هزار نفر در نوبت روزانه پذیرفته میشوند؛ یعنی تنها یک درصد داوطلبان گروه علوم تجربی!
سرانه تعداد پزشک در ایران، کمتر از کشورهای جنگ زده
وضعیت پذیرش در رشته های پزشکی، دندانپزشکی و داروسازی در حالی است که دکتر حریرچی، معاون کل وزارت بهداشت در نشست خبری درباره وضعیت تعداد پزشکان در کشور گفت: «در حال حاضر در کشور شاخص تعداد پزشک عمومی، متخصص و دندانپزشک ۱.۶ به ازای هر ۱۰۰۰ نفر جمعیت است. این درحالی است که کف مورد نیازمان در این زمینه ۲.۵ نفر به ازای هر ۱۰۰۰ نفر بوده و حتی بسیاری از کشورهای دنیا در این زمینه شاخصی بین ۳.۵ تا ۵ نفر به ازای هر ۱۰۰۰ نفر جمعیت دارند . » هم چنین طبق برآورد آمارهای سازمان جهانی بهداشت از سال 2015 تا 2017، سرانه تعداد پزشک در ایران نسبت به استاندارد جهانی به حدی کم است که کشورهای جنگزده فلسطین و سوریه وضعیت بهتری در زمینه سرانه تعداد پزشک نسبت به ایران دارند!
نمودار زیر سرانه تعداد پزشک به ازای هر ده هزار نفر جمعیت در ایران و کشورهای منطقه را با هم مقایسه میکند.
نکته قابل توجه آن است که علیرغم کمبود سرانه پزشک در ایران، پذیرش رشته پزشکی پس از سپرده شدن به وزارت بهداشت از سال 74 تا 83 با توجیه اشباع بودن جامعه از پزشک، روند کاهشی داشته است به طوری که تقریبا به نصف کاهش پیدا کرده است. هم چنین در پنج سال اخیر نیز ظرفیت پذیرش رشته پزشکی تقریباً ثابت ماندهاست.
پایین بودن سرانه پزشک در کشور باعث شده است که عرضه خدمات درمانی به شدت کمتر از تقاضای مردم برای استفاده از این خدمات باشد. در نتیجه شاهد شکلگیری صف های طولانی برای دریافت خدمات درمانی، زمان کوتاه ویزیت و کاهش کیفیت خدمات، افزایش خطاهای پزشکی و هم چنین قیمت بالای این خدمات در کشور هستیم.
دیوار انحصار بر سر راه داوطلبان رشته پزشکی
حال سوال اینجاست که علی رغم پایین بودن سرانه پزشک در ایران و بروز مشکلاتی مانند شکلگیری صف های طولانی؛ و در حالی که اقبال عمومی داوطلبان کنکور به رشته های گروه تجربی بالاست، چرا ظرفیت پذیرش رشته های پزشکی و دندانپزشکی کماکان بسیار پایین تر از حد نیاز کشور است؟!
پرتکرار ترین استدلال در سخنان مسئولین وزارت بهداشت برای عدم افزایش ظرفیت دانشگاه های علوم پزشکی،کمبود زیرساخت و امکانات آموزشی است. این در حالی است که راهکارهای متعددی توسط کارشناسان برای حل این مشکل پیشنهاد شده است. از جمله این پیشنهادات می توان به صرفه جویی در بودجه هنگفت طرح تحول سلامت، مجوز تأسیس موسسات غیردولتی آموزش پزشکی، امکان بورسیه توسط نهادهای حکومتی و خصوصی و جلوگیری از فرار مالیاتی پزشکان اشاره کرد که با توجه به فرار مالیاتی 6000 میلیارد تومانی پزشکان، مورد آخر به تنهایی ظرفیت ایجاد حداقل 6000 تخت بیمارستانی را ایجاد میکند.
آموزش پزشکی برخلاف سایر رشتهها خارج از وزارت علوم، تحقیقات و فناوری و به دست خود پزشکان در وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی صورت میگیرد. به نظر میرسد این قشر با محدود کردن ظرفیت پذیرش رشتههای پزشکی، هم در مقطع عمومی و هم در مقطع تخصص، اجازه ورود افراد بیشتر به این رشتهها را نمیدهند تا بازار انحصاری خود را حفظ کنند. با توجه به مطالبات اجتماعی شکل گرفته در هفته های گذشته، باید دید آیا با افزایش ظرفیت پذیرش رشتههای پزشکی و دندانپزشکی، ایران به حد متوسط جهانی در سرانه پزشک خواهد رسید و آیا دیوار انحصار پزشکان خواهد شکست؛ یا اینکه پزشکان، هم چنان منافع خود را به منافع مردم ترجیح میدهند؟