تغییر معادلات با سفر مخفیانه برادر ولی‌عهد امارات به تهران؟

نسیم آنلاین ؛ حیدر شیرازی: امروز پایگاه خبری میدل ایست آی مدعی شد که «تهنون بن زاید»، مشاور امنیت ملی امارات متحده عربی به همراه برادر کوچک «محمد بن زاید آل نهیان» ولیعهد ابوظبی اخیراً طی یک سفر محرمانه به مدت 48 ساعت در تهران بوده‌اند تا درباره کاهش تنش‌ها در زمینه بحران خلیج فارس با طرف ایرانی گفت‌وگو و رایزنی کنند .

این گزارش افزود که تهنون ارشدترین مقام ابوظبی است که از زمان تنشها در خلیج فارس به صورت محرمانه به ایران سفر کرده است . پیش از این نیز برخی منابع خبری از سفر یک هیات اماراتی به تهران خبر داده بودند .

میدل ایست آی در ادامه به مساله بین ایران و عربستان سعودی اشاره و اضافه کرد، سفر این دو مقام عالیرتبه اماراتی در شرایطی صورت گرفته است که برخی طرفها در تلاش برای ایجاد کانال دیپلماتیک بین تهران و ریاض هستند. «عادل عبدالمهدی» نخست وزیر عراق از رهبرانی است که بین ایران و سعودی پیام رد و بدل کرده است .

لازم به ذکر است که پیش از این هم شاهد سفر هیاتی از امارات به تهران بودیم. پایگاه خبری عربی ۲۱ به نقل از یک منبع نزدیک به شورای انتقالی جنوب یمن که مورد حمایت امارات است مدعی شد که تهران و ابوظبی در رابطه با مساله یمن به تفاهماتی رسیده‌اند و امارات در این باره وعده‌هایی داده است. او مدعی شد که اماراتی‌ها به ایران تعهد دادند که وضعیت سیاسی استان های جنوبی یمن را به حالت اولیه خود بازگردانند.

این منبع همچنین اعلام کرد که هیات اماراتی در سفر اخیر خود به تهران در رابطه با شورای انتقالی جنوب یمن که توسط امارات تشکیل شده و اداره امور مناطق جنوبی یمن را بر عهده دارد، با مسئولان ایرانی گفت‌وگو کردند.

یک هیات هفت نفره از مقامات گارد ساحلی امارات که در مرداد ماه وارد تهران شد و در رابطه با همکاری مرزی دو کشور، تردد اتباع و ترددهای غیرمجاز یا بدون اطلاع و تسهیل و تسریع تبادل اطلاعات طرفین با مقامات ایرانی گفت‌وگو کرد. این ششمین نشست گارد ساحلی ایران و امارات است. پنجمین نشست گارد ساحلی دو کشور در سال ۱۳۹۲ یعنی شش سال پیش برگزار شده بود.

این خبر در حالی منتشر می شود چند روز پیش فایننشال تایمز در گزارشی فاش کرده بود «عربستان سعودی برای اولین بار در بیش از دو سال اخیر در حال انجام مذاکراتی باحوثی‌ها است؛ موضوعی که نشان دهنده آن است که ریاض بعد از حملات ماه گذشته به تأسیسات نفتی خودش، خواهان کاهش تنش است.»

طبق ادعای این روزنامه انگلیسی، مذاکرات بین عربستان سعودی و انصارالله یمن بعد از حمله ۲۳ شهریورماه به دو پالایشگاه بقیق و الخریص شرکت آرامکو و از طریق یک «کانال ارتباطی مخفی» شروع شدند .

فایننشال تایمز در گزارش ادعایی خود، اشاره مستقیمی به منبع یا منابع خبر و ملیت آنها نکرده و تنها به گفتن این جمله بسنده کرده که خبر فوق را از «منابع آگاه» دریافت کرده است . یک دیپلمات غربی به این روزنامه گفته است که حمله به تاسیسات نفتی عربستان سعودی، عاملی مهم در تغییر موضع ریاض در قبال یمن و انصارالله ایفا کرده است .

سفر دیروز عمران خان به تهران و دیدار وی با رهبر انقلاب بر گمانه‌زنی‌ها در خصوص تلاش محور امارات و سعودی برای پایان جنگ افزود. حضرت آیت‌الله خامنه‌ای رهبر معظم انقلاب اسلامی در دیدار آقای عمران خان نخست‌وزیر پاکستان و هیئت همراه، روابط ایران و پاکستان را بسیار عمیق و مردمی دانستند و با تأکید بر لزوم استفاده از این بستر برای افزایش همکاری‌های دو دولت خاطرنشان کردند: جمهوری اسلامی ایران از مدت‌ها قبل طرحی چهار ماده‌ای برای توقف جنگ در یمن ارائه کرده است و پایان این جنگ، می‌تواند تأثیرات مثبتی در منطقه به دنبال داشته باشد .

ایشان گفتند: جمهوری اسلامی ایران از مدت‌ها قبل طرحی چهار ماده‌ای برای پایان جنگ یمن داده است و اگر این جنگ به نحو درستی پایان یابد، می‌تواند تأثیرات مثبتی در منطقه به دنبال داشته باشد .

سخنان رهبری در دیدار با نخست وزیر پاکستان بر گمانه‌زنی‌ها مبنی بر آنکه عمران خان حامی پیامی از سوی ریاض و دبی بوده می‌تواند تأکید بخش باشد.ضمن آنکه امروز در اخبار اعلام شد عمران خان برای سفر به ریاض پس از رایزنی با رهبری و روحانی در تهران آماده می‌شود.

اندیشکده آمریکایی کارنگی در گزارش اخیر خود پیرامون چرایی تغییر رفتار امارات در قبال ایران نوشت:‌ چرخش امارات متحده عربی به سمت ایران، بیش از آنکه استراتژیک باشد، بیشتر تاکتیکی و پیامی به دولت ترامپ است .

بخش خاورمیانۀ اندیشکده کارنگی آمریکا، در یک نظرخواهی با حضور شماری از کارشناسان خاورمیانه، دلایل تغییر رویکرد در سیاست خارجی امارات متحده عربی و چرخش آنها به سوی ایران را مورد بررسی قرار داده است. جو ماکاران، کارشناس خاورمیانه در موسسه "عرب سنتر" دربارۀ چرخش اماراتی ها به سوی ایران معتقد است :

چرخش امارات متحده عربی به سمت ایران، بیش از آنکه استراتژیک باشد، بیشتر تاکتیکی و پیامی است به دولت ترامپ. امارات متحده عربی به تازگی بر سر برخی مسائل از جمله نزدیکی واشنگتن به قطر، با دولت ترامپ دچار اختلاف شده است. هر چند اقتصاد امارات - به خصوص دبی- یارای رو در رو شدن با ایران را ندارد، با این حال محاسبات اماراتی ها این بود که ترامپ با ایران رو در رو نخواهد شد، اما از عبور و مرور کشتی ها در تنگه هرمز حمایت کرده و راهی برای مذاکره با ایران می یابد .

اما برای این تغییر می توان سه دلیل مهم برشمرد :

اول اینکه این مسئله می تواند به هسته اصلی استراتژی دولت ترامپ در خاورمیانه آسیب بزند؛ مثلا تشکیل ائتلاف عربی- اسرائیلی علیه ایران که متأثر از توافق جدید میان اسرائیل و فلسطین است و می تواند تلاش آمریکا برای تشکیل ائتلاف دریایی را دچار اختلال کند .

دوم اینکه، رویکرد جدید، اتحاد قدرتمند میان عربستان سعودی و امارات متحده عربی را به بوته آزمایش می نهد؛ تنها گذاشتن ریاض با بحرین و بسنده کردن رویارویی با ایران به جنگ لفظی با گزینه اندک و همچنین امتناع از مصالحه با حوثی های یمن .

و سوم اینکه تغییر رویکرد جدید به معنای رویگردانی از سیاستی است که پیشتر آن را "سیاست خارجی مداخله گرایانه" امارات می خواندند .

ضمن آنکه اخبار حضور امارات در سوریه و تلاش برخی کشورهای عربی برای بازگشت سوریه به شورای اتحادیه عرب نشان می دهد منطقه در استانه تغییرات مهمی است.

امارات متحده عربی که یکی از همپیمانان منطقه‌ای مهم واشنگتن محسوب می‌شود به تازگی شروع به برقراری روابط نزدیک تر با دولت سوریه کرده است. یک هیئت متشکل از دست کم ۴۰ تاجر و سرمایه گذار اهل امارات متحده عربی با شرکت در نمایشگاه تجاری بین‌المللی برگزار شده از سوی دولت سوریه در شهر دمشق، هشدارهای آمریکا درباره نداشتن تجارت با دولت سوریه و تجار سوری را به چالش کشیدند. در ماه دسامبر این کشور اقدام به بازگشایی سفارتش در سوریه کرد که باعث خشم آمریکا شد .

به گزارش رویترز، نمایندگان اماراتی شرکت کننده در این نمایشگاه تجاری در دمشق شرکت‌های مهمی نظیر شرکت ساخت و ساز اماراتی "عرب‌تک" هلدینگ و دیگر شرکت‌های سرمایه گذاری تحت رهبری چهره‌های سرشناس تجاری امارات و همین طور اعضای اتاق‌های بازرگانی این کشور بوده‌اند.

با توجه به آنچه گفته شد باید منتظر بود و دید که آیا این بار امارات و سعودی برای پایان جنگ جدی هستند یا خیر؟