اروپا چطور با اینستکس زمان را می‌خرد؟
اروپا با طرح اینستکس، سعی در عقب راندن ایران از مواضع خود داشته و همچنان از عمل به تعهداتش سرباز می زند.
به دنبال تعلل و کوتاهی اروپایی ها و به طور مشخص آلمان،انگلیس و فرانسه در انجام تعهدات برجامی، جمهوری اسلامی ایران در یک اقدام قانونی و عادلانه، گام چهارم در کاهش محدودیت های هسته ای را برداشت و بدین ترتیب روند گازدهی به سانتریفیوژ‌های فعال در سایت فردو با حضور بازرسان آژانس بین المللی انرژی اتمی از پانزدهم آبان آغاز شد. حضور بازرسان آژانس در این مراسم حکایت از انجام اقدامات هسته ای ایران در گام چهارم با نظارت آژانس بین المللی انرژی اتمی دارد. علاوه براین اقدامات اخیر ایران این پیام را برای سه کشور اروپایی طرف توافق هسته ای ایران دارد که اگر آنها به تعهدات خود به طور کامل عمل نکنند، در مقابل تهران هم تعهدات خود را کاهش خواهد داد، چراکه مواد ۲۶ و ۳۶ برجام، ایران را مُحق می سازد تا در صورت پایبند نبودن طرف های مقابل به توافق، بخشی از وعده های خود را معلق کند. این اقدام کشورمان یک پیام روشن و فرصت تازه ای برای پاریس، برلین و لندن که در صورت تمایل به حفظ توافق هسته ای باید پاسخگوی تعلل و کوتاهی خود بوده و تعهدات برجامی را اجرایی کنند. سران کشورهای انگلیس،آلمان و فرانسه باید به این باور برسند که است که مردم ایران نمی توانند هم محدودیت‌های هسته‌ای را بپذیرند و هم تحریم‌های یکجانبه و غیرقانونی را تحمل کنند.
بعد از اعلام رسمی گام چهارم از سوی کشورمان، اتحادیه اروپا در واکنش به این اقدام، درباره اوضاع منطقه غرب آسیا نشستی را در «بروکسل» برگزار کرد. در بیانیه اتحادیه اروپا در سرفصل‌های مورد بحث در نشست شورای وزیران خارجه، عنوان شده بود که وضعیت ایران، غرب آسیا، عملیات ترکیه در سوریه و اوضاع داخلی سه کشور افغانستان، سودان و ونزوئلا مورد بحث قراربگیرد. در این بیانیه درباره کشورمان آمده است: « این شورا وضعیت امنیت منطقه‌ای در خلیج [فارس] و ایران را مورد بحث قرار می‌دهد. وزرا در زمینه کمک‌های اتحادیه اروپا به ثبات‌سازی در این منطقه، گفت‌وگو خواهند کرد.» این، اولین نشست شورای وزیران خارجه اتحادیه اروپا پس از اعلام عملی شدن گام چهارم کاهش تعهد کشورمان نسبت به توافق هسته‌ای و آغاز غنی‌سازی اورانیوم در تأسیسات «فردو» بود.
با وجود ابراز نگرانی غرب از گام چهارم کاهش تعهدات ایران در برجام، تهران تاکید کرده در صورتی که وعده اروپا برای جبران آثار تحریم‌های یکجانبه آمریکا محقق نشود، به مسیر کنونی که با استناد به بند توافق هسته‌ای آغاز شده، ادامه داده و بیش از پیش از اجرای تعهدات برجامی فاصله می‌گیرد. با توجه به این وضعیت و رفتار طرف های غربی، جمهوری اسلامی ایران پس از عملی سازی گام چهارم کاهش تعهدات برجامی خود باید بسیار منسجم در مقابل کشورهای غربی بایستد، چرا که هرگونه عقب نشینی در برابر رفتار طرف های برجامی به منزله تضعیف جایگاه وامنیت ملی همچنین سطح ایران در عرصه بین الملل خواهد بود.
استراتژی مهار همه جانبه ایران، هدف اروپا و آمریکا
پس از آنکه دونالد ترامپ رئیس جمهور ایالات متحده آمریکا رسما از توافق هسته‌ای با ایران خارج شد، کشورهای غربی مخصوصا سه کشور انگلیس، آلمان و فرانسه، بعدها با بیانیه‌ای در بروکسل، موارد یازده گانه را اعلام و تعهد دادند به آن عمل کرده و نیاز‌های ایران مانند تراکنش‌های مالی که مطابق برجام پیش بینی شده بود یا موضوعات بیمه، صادرات و واردات را برطرف کنند. اتحادیه اروپا بعد از آن وقت کشی هدفمند را در دستور کار خود قرار داد. در حالی که یک سال و نیم از خروج آمریکا از برجام می‌گذرد، آنها عملا ساختار‌های حداقلی، مبهم و قطره چکانی اینستکس را هم عملیاتی نکرده و این موضوع نشان دهنده ناتوانی صرف غربی ها در این مسئله نیست، بلکه انعکاسی از بدعهدی‌های آنها بوده و می‌توان گفت که این عدم تعهد هدفمند و برخاسته از مناسبات پنهانی است که بین تروئیکای اروپایی و ایالات متحده آمریکا وجود دارد. تاکتیک های کشورهای غربی همچون خرید زمان، پیچیده سازی صحنه بازی و وادار کردن ایران به عملی ساختن تعهداتش آن هم به صورت یکجانبه؛ تحت استراتژی کلانی که مهار همه جانبه کشورمان بود، انجام شده اند. در حال حاضر استراتژی آلمان، انگلیس و فرانسه همچنین آمریکا و تاکتیک‌های آنها در قبال ایران تغییری نکرده است. هر چند که ممکن است در بعضی از حوزه‌های تاکتیکی نرمش‌هایی را نشان دهند ولی تاکتیک‌های آنها در مواجهه با ایران ثابت مانده است.
رویکرد اروپا در قبال برجام شفاف نیست
اتحادیه اروپا کماکان اصرار داد که در قالب دیپلماسی پنهان با جمهوری اسلامی ایران مذاکره و توافقی را به ایران تحمیل کند، از سویی دیگر اروپا همچنان سعی در پیچیده نگه داشتن صحنه بازی دارد، به گونه‌ای که شفاف‌ترین موضوع بازی و به اصطلاح اصل جریان که خروج آمریکا از برجام بود کاملا در نزد افکار عمومی ایران و دنیا به فراموشی سپرده شود. همچنین شاهد هستیم که با صدور بیانیه‌های متعدد سعی می‌کند با زبان تهدید و در مواردی هم در ظاهر با زبانی نرم جمهوری اسلامی ایران را وادار به انجام تعهدات خود در برجام کند. بعد از برداشته شدن گام‌های کاهنده تعهدات برجامی جمهوری اسلامی ایران که در ذیل استراتژی مقاومت فعال از سوی کشورمان انجام شد، در همین راستا تروئیکای اروپایی به تکاپو افتاده و به این نتیجه رسیدند که ایران کاملا به صورت هدفمند و محکم به دنبال اجرا کردن استراتژی مقاومت فعال است. مسلما طرف های غربی در مواجهه با این مسئله در آینده‌ای بسیار نزدیک پیشنهاداتی را به عنوان یک میانجی و به نوعی سخنگوی آمریکا خطاب به ایران مطرح می‌کنند و خواهان تن دادن کشورمان به یک توافق موقت است، اما هر گونه توافق موقت و مدت دار می‌تواند حکم پاشنه آشیل را برای سیاست خارجی کشورمان به دنبال داشته باشد.
اتحادیه اروپا به حداقل ها نیز در برجام پایبند نبوده است
همچنین صحبت های رهبر انقلاب می تواند در این زمینه راهگشا باشد، ایشان در سخنان خود تذکر داده بودند که ما باید از طرف مقابل تضمین بگیریم، تعهد طرف اروپایی صرفا کافی نیست. کشورهای غربی در صورتی می‌تواند پیشنهاداتی را به ایران ارائه و مدعی حفظ برجام شوند که به حداقلی‌ترین مولفه‌های مورد نیاز جمهوری اسلامی ایران در قبال توافق هسته‌ای پایبند باشد. این اراده عملی را تاکنون از سوی مقامات اروپا شاهد نبوده‌ایم از سویی دیگر در یک رویکرد موازی آنها سعی می‌کنند رویه خصمانه را نسبت به ایران از جمله تهدید به خروج ایران از برجام و همچنین فعال کردن مکانیزم ماشه در برجام را در دستور کار خود قرار دهند.در این راستا هنر دستگاه دیپلماسی ما این است که نه اسیر این تهدیدات شود و نه فریب وعده‌های پوچ غرب که مبنای عملیاتی شدن را ندارد بخورد. اروپا پیش تر با موضوعاتی مانند SPV و اینستکس بیش از یکسال عملا از جمهوری اسلامی ایران زمان خرید و این تجربه عینی به ما ثابت کرده است که اروپا رویکرد واقع گرایانه، صادقانه و شفاف در قبال حفظ توافق هسته‌ای در مواجهه با ایران نداشته و ادامه این مسیر پیچیده هوشمندی دستگاه دیپلماسی کشورمان و به ویژه وزارت امور خارجه را همچنین رصد دقیق رفتار طرف های غربی را از سوی جمهوری اسلامی ایران می‌طلبد و در این صورت است که می‌توان صحنه بازی با قدرت های اروپایی را هدایت و مدیریت کرد.
دستان خالی اروپا در قبال تعهدات برجامی
اروپا با اقداماتش نگرش منفی را برای ایران ایجاد کرده است، باید با کمال تاسف گفت که کشورهای اروپایی همچنان طبق روال گذشته حرکت می‌کنند و در ظاهر پرچم دار نظم لیبرالیسم بوده و همیشه ادعای دموکراسی و رعایت حقوق بشر داشتند، به علاوه آنها معتقد هستند همواره در رعایت اصول و مرام انسانی سرآمد بوده‌اند، ولی در عمل رد پای استبدادی را از خود به جای گذاشته که این مولفه نشان دهنده استمرار رویه‌های قبلی اروپا در ساختار قدرت جهانی و روابط آن با سایر ملت و دولت‌ها است، علاوه بر این آنها ضعف شدید خود را در برجام به طور کامل نشان داد و همچنین ثابت کرد که اراده کافی برای تصمیم گیری لازم را نداشته و منافع تمامی کشورها را قربانی منافع مقطعی خود می کند. اگر موضوعی منافع اروپا را تهدید کند،آنها به تعهدات خود عمل نکرده و پایبند هیچ اصول حرفه‌ای و اخلاقی در نظام بین الملل نیستند. همچنین در یک سال و نیم اخیر بسیار ادعا داشتند که برجام را منهای ایالات متحده آمریکا با ایران ادامه خواهند داد و پای توافق هسته‌ای باقی می مانند به ظاهر تلاش می کردند حسن نیت خودرا به ایران ثابت کرده، و همکاری‌های عادی خودشان از جمله تعاملات مالی را ادامه دهند، که به دنبال آن عنوان جدیدی به نام اینستکس طراحی شد. باوجود اینکه اروپایی‌ها به ظاهر تلاش کردند به وعده‌های خود پایبند باشند، اما نتوانستند اینستکس را اجرا کنند و این سازو کار مالی هنوز در وضعیت پر ابهامی باقی مانده و هیچ دستاوردی برای جمهوری اسلامی ایران به همراه نداشته است.
سرانجام نامعلوم برجام،نتیجه بی اعتنایی اروپا به تعهداتش
به نظر می‌رسد که رفتار اخیر طرف های غربی در قبال برجام آینده غم انگیزی را برای این توافق رقم می‌زند و اگر همین روند ادامه پیدا کند شاید در سال جدید میلادی عملا توافقی به نام برجام را به عنوان یک معاهده معتبر و شناخته شده بین المللی شاهد نباشیم. استمرار سیاست های غلط اروپا نتیجه ای جز بد نام کردن کشورهای این قاره و بر هم زدن نظم و امنیت منطقه‌ای و جهانی نداشته و مهم‌تر اینکه نباید تحت هیچ شرایطی به قدرت‌های استبدادی همچون آمریکا اعتماد کرد. مسئله اصلی این است که ما بهای زیادی به دیپلماسی با اروپا داده ایم، این در حالی است که در حوزه های غرب و شرق آسیا و هم اوراسیا ظرفیت‌های بالقوه و بالفعل زیادی وجود دارد که ما می‌توانیم آنها را برای مقابله با تحریم‌ها و حتی در مواردی دور زدن آنها به استخدام خود در بیاوریم.
برخی از تحلیلگران سیاسی معتقد هستند،اگر اتحادیه اروپا خواسته یا ناخواسته تعهدات خود در قبال برجام و جمهوری اسلامی ایران تضمین و اجرایی نکند، قطعا با برداشته شدن گام‌های بعدی از سوی جمهوری اسلامی ایران مواجهه خواهد شد. تنها راهی که پیش روی طرف های غربی برای نجات برجام قرار دارد، عمل به تعهدات است و این موضوع باید در پروسه‌ای فارغ از دخالت‌های ایالات متحده آمریکا انجام گیرد.
تاریخ نشان داده که حتی در مواردی که اتحادیه اروپا می‌توانست اقدامی موثر در قبال توافق هسته‌ای انجام دهد، مانند اجرایی و عملیاتی سازی ساختار اینستکس، تحت تاثیر لابی‌هایی که میان لودریان وزیر خارجه فرانسه و پمپئو وزیر خارجه آمریکا به وجود آمد، آن را عملیاتی نکرد. تاثیرپذیری آلمان،انگلیس و فرانسه از ایالات متحده آمریکا مسئله‌ای بوده که تاکنون باعث ایجاد خلل در عملیاتی شدن تعهدات برجامی اروپا شده است.
«خبرگزاری باشگاه خبرنگاران جوان»
