چرا در کوران تهاجم فرهنگی در خوابیم؟/موانع کلیدی دینداری و اخلاق‌مداری در جامعه

خبرگزاری فارس، حجت الاسلام والمسلمین محمدتقی سبحانی نیا*: وقتی سخن از مشکلات عرصه فرهنگی و اخلاقی می شود، برخی چنین ادعا می کنند که اینگونه سخن گفتن همسویی با دشمن است، یا می گویند موجب دلخوشی بیگانگان و ناامیدی دلسوزان است. برخی هم تصور می کنند منفی بافی است و ندیدن نقطه های مثبت یا قسمت پر لیوان در جامعه. برخی هم میگویند وقتی رهبر انقلاب همواره بر رویش های جدید انقلاب اشاره دارند چرا باید ما ساز مخالف بزنیم؟

در پاسخ باید گفت: اولاً هر کس وظیفه ای دارد. اگر رهبری معظم از رویش ها می گوید ده ها برابر به نقاط ضعف اشاره می کند و بارها در جلسات خصوصی و عمومی اولویت ها را بر می شمرد، ارزش کار فرهنگی را به اوج می برد و ضرورت ها را بر می شمرد. یکی از اولویت های رهبر امید دادن است اما ایشان هیچ گاه به ضعف ها و وظایف افراد و نهادها بی توجه نبوده است، بله چندین برابر به این عرصه پرداخته است.

به علاوه اگر برخی کارشناسان امور دفاعی از چند حوزه دفاعی بر زمین مانده سخن بگویند و بخواهند مسئولان دفاع از مملکت را از نقاط ضربه پذیر آگاه کنند تا آن روزنه ها پرشود و کاستی ها برطرف گردد، با انقلاب نظام دشمنی کرده اند؟ مگر دشمن از نقاط ضعف بی خبر است؟ اینکه فکر کنیم آنها بی خبرند و نباید نقاط ضعف بازگو شود خامی و حماقت است.

در موضوع فرهنگی و دینی هم مسأله همین طور است. در یک کشوری که از هر طرف در معرض تهاجم فرهنگی بی امان و همه جانبه قرار دارد، باید دائماً نقاط ضعف رصد و برطرف شود، در غیر این صورت عرصه را به دشمن خواهیم باخت.

ببینید در یک بررسی وضعیت فرهنگی و اخلاقی جامعه در یک بازه زمانی بیست ساله متوجه خواهیم شد که جامعه به صورت محسوس و ملموسی در عرصه های اخلاقی، اعتقادی و فرهنگی به ویژه در بین جوانان با تهدید جدی روبرو هستیم. آثار این ادعا در رفتارهای افراد جامعه قابل مشاهده بوده و انکار ناپذیر است. بی آنکه بخواهیم به پیشرفت ها و نقاط برجسته و نیز رویش ها بی توجه باشیم.

در نمونه هایی در حوزه دینداری جامعه مانند اهتمام به فرایضی مانند نماز و روزه و حضور در مراکز دینی و نیز اهتمام به واجباتی مانند حجاب، پرهیز از موسیقی حرام و مسائلی از این قبیل نیازمند توجه جدی هستیم.

در حوزه اخلاقی برخی رفتارهای اجتماعی پسرفت داشته ایم. عدم احترام به بزرگ تر، بی قانونی، فرار از قانون و چپاولگری و منفعت خود را بر منفعت جامعه ترجیح دادن به وضوح ملموس است. چرا امروز احترام و توجه به کهنسالان در بین جوانان کمرنگ شده است؟ چرا طلاق رو به گسترش است؟ چرا آداب و رسوم ما در ازدواج و طلاق و حتی در مرگ های عزیزان نیز متحول شده است؟ و چرا تفاخر و تجمل گرایی حرف اول را در بین عموم جامعه می زند؟

در حوزه فرهنگی نیز تحول یافته ایم. چرا سگ را به زندگی خود راه داده ایم؟ چرا سبک پوشش ما غربی تر از غرب شده و می شود؟ چرا فرهنگ اصیل و بومی خود را به فراموشی می سپاریم؟ چرا رنگ غربی به خود گفتن را افتخار می دانیم با آن سبک زندگی فخر می فروشیم؟ و چرا در برابر ناهنجاری های اخلاقی و رفتاری جامعه بی تفاوت شده ایم؟

اینها را در مقایسه با بیست سال پیش گفتم. چون بسیاری از این رفتارها در آن زمان یا نبود یا بسیار ناچیز بود، آشکار نبود و فاعلش از آشکارا رفتارکردن آن پرهیز داشت. این همه تحول رفتاری و اخلاقی نشان از تحول در اخلاق و رفتار و فرهنگ اجتماعی ماست و حاکی از آن است که سمت و سوی ما به سوی بی اخلاقی، غربزدگی و کم رنگ شدن اعتقادات و رفتارهای دینی است و این جهت گیری به هیچ وجه امیدوار کننده نیست و چشم انداز خوبی را به ما نوید نمی دهد.

به نظر می رسد باید کاری کرد و روش خود را در اقدامات اخلاقی دینی و فرهنگی اصلاح کنیم و از تجربه کشورهای موفق بهره گیری کنیم.

من باورم این است که یکی از رموز موفقیت ما یا شاید تنها رمز موفقیت ما در حوزه فرهنگ و اخلاق و دیانت در گرو رونق مساجد به معنی حقیقی کلمه است. باید انقلابی در نگاه ما و نگاه دولتمردان ما به مسجد پدید آید، ساخت مساجد زیبا، ساده، نظیف، در دسترس، منظم، برنامه مند و برخوردار از کادر اجرایی توانمند و امام جماعتی آموزش تخصصی دیده رمز موفقیت ما در این حوزه است. با شعار غلط «مساجد باید مردمی باشد» مساجد را از دسترس مردم خارج کردیم و مساجد قدیمی را هم از چشم و رو انداخته ایم. در حالی که می بینیم هر جا مسجدی خوب و از هر جهت کامل بنا شده است آن مسجد نقطه محوری یک محله یا منطقه شده و تأثیر اجتماعی عمیقی را در منطقه برجای گذاشته است. اگر حاکمیت و دولت برای مسجد و دیانت جامعه مسئولیت بپذیرد و از این طریق اقدام کند، حتماً نتیجه مثبت آن را در جامعه آشکارا مشاهده خواهیم کرد.

یکی از موانع کلیدی دینداری و اخلاق مداری در جامعه رزق و روزی حرام است. حرام خواری که امروز سایه شوم خود را در همه جا گسترانده است با اعتقادات دینی و اهتمام به فرایض دینی جمع نمی شود. این دو ماهیتشان با هم ناسازگار است و نمی توان انتظار داشت کسانی که از لقمه حرام پرهیز نمی کنند و پاک روزی نیستند انسان دیندار، معتقد و متعهد باشند و فرزندانی با این ویژگی ها تربیت کنند. این یک حقیقت مسلم و یقینی است که آموزه های وحیانی بر آن تاکید دارد.

بی شک تربیت شدگان در مسجد دامنشان از ابتلا به حرام خواری پاک تر است، آنهایی که در دامن مسجد تربیت شده و رشد کرده اند به هنگام ورود به عرصه کار و بازار و مسئولیت های اجتماعی بیشتر خود را از لقمه حرام نگاه می دارند. این یعنی سلامت اعتقادی و رفتاری جامعه. پس مسجد را باید در رأس امور در کشور قرار داد و برای آن به صورت اولویت نخست فرهنگی برنامه و بودجه در نظر گرفت و در یک برنامه ضرب الاجلی کوتاه مدت و چهار برنامه 5 ساله، مسجد رابه جایگاه اصلیش در جامعه اسلامی بازگرداند تا به آینده اخلاق، دیانت، فزهنگ، اقتصاد، بازار اسلامی، بانک بدون ربا و مدیریت اسلامی، سیاست و تعاملات خارجی عزتمندانه در کشور و در یک کلام آینده انقلاب اسلامی امیدور بود.

در پایان پیشنهاد اجرایی بنده این است که ساختار اجرایی کشور برای انجام این مأموریت نیازمند بازنگری و اصلاح است. با وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و این مأموریت های گوناگون و بعضاً نامتجانس نمی توان به هدف مورد نظر دست یافت. مقوله فرهنگ و هنر یک امر است و مقوله دین و دینداری یک مقوله دیگر، باید دینداری جامعه و اخلاق را با مأموریتی مستقل، بودجه ای مناسب و پاسخگویی در این حوزه به یک وزارتخانه سپرد و فرهنگ و هنر را به یک وزارتخانه دیگر. البته فرهنگ و هنر هم باید سبقه و رویکرد دینی داشته باشد.

همانگونه که اقتصاد و سیاست هم باید دینی باشد و روح انقلاب و اسلام در این امور و بقیه امور کشور دمیده شده باشد. امیدوارم مسئولان ارشد و به ویژه مجلس شورای اسلامی به این مهم برسند که باید این اقدام ریشه ای هرجه سریع تر انجام شود، چرا که تأخیر آن به هیچ وجه موجه و به مصلحت انقلاب و اسلام در کشور ما نیست.

* معاونت فرهنگی دارالحدیث و عضو هیأت علمی دانشگاه قرآن و حدیث

منبع: فارس

مسئولیت صحت اخبار ارائه شده به عهده منبع خبر بوده و این رسانه صرفاً رسالت اطلاع‌رسانی خود را در این رابطه انجام می‌دهد.