دبیر جشنواره ادبیات داستانی بسیج: این جشنواره اقدامی برای تقویت جناح مومن در ادبیات است

هشتمین دوره از جشنواره «ادبیات داستانی بسیج» سال جاری برگزار می‌شود. به همین منظور مصاحبه‌ای با رضا رسولی، دبیر این دوره از جشنواره ترتیب دادیم که به شرح زیر از نظر می‌گذرد.

نسیم: در بدو امر بفرمایید جشنواره ادبیات داستانی بسیج چقدر سابقه دارد و اکنون که شما دبیر دوره اخیر هستید وضعیت آن چگونه است؟

رسولی: ما امسال این افتخار را داریم که هشتمین جشنواره ادبیات داستانی بسیج را برگزار کنیم. پیش از این هفت دوره جشنواره برگزار شده و دبیر این دوره ها هم مرحوم استاد امیر حسین فردی بودند. من این توفیق و لیاقت را داشتم که جایگزین ایشان بشوم. ایشان به عنوان رییس انجمن ادبیات داستانی بسیج دبیری جشنواره را هم عهده دار بودند اما امسال این تفکیک شده و جناب آقای احمد شاکری رییس جشنواره هستند و دوستان از بنده برای دبیری دعوت کردند که با آغوش باز پذیرفتم.

نسیم: این جشنواره چه تفاوتی با بقیه جشنواره های داستان و جوایز ادبی دارد؟ به خصوص که چنین جشنواره هایی بسیار هم متعدد هستند.

رسولی: جشنواره ادبیات داستانی بسیج هم مثل همه جشنواره ها یه سری ویژگیهای عام دارد. ایجاد فضای رقابتی، شناسایی استعدادها در کنار معرفی و تقدیر از آنهاست. اما در کنار آن ویژگیهای خاص خودش را هم دارد. اینجا ویژگی خاص همان رویکرد جشنواره است که بدنبال تقویت جبهه فرهنگی انقلاب اسلامی است. ما به معنای اعم به دنبال تقویت جناح مومن در ادبیات هستیم که تعبیر حضرت آقا است.

از این حیث با پیشنهاد موضوعات مختلفی که بار ارزشی و محتوایی دارند، با رویکردمان در داوری ها، نوع اطلاع رسانی و شیوه جای گیری در این راستا تلاش می کنیم. ما سعی می کنیم علاوه بر اینکه دوستان از گروه های مختلف فکری آثارشان را به این جشنواره بفرستند، بچه های حزب اللهی، نویسنده های بسیجی و کسانیکه آثاری را در حوزه های ارزشی خلق کردند را شناسایی، تقویت و از آنها تقدیر کنیم تا ارتباطمان با آنها حفظ بشود. چون از بین همین ها، نویسنده های حرفه ای بیرون آمده اند. نویسنده های شاخصی که در واقع خودشان الان در جایگاهی هستن که می توانند داور جشنواره هم باشند.

نسیم: در چنین جشنواره هایی ما معمولا یک سری موضوعات کلی تکراری داریم. موضوعاتی که همیشه باید باشند، مثل دفاع مقدس، مقاومت، جهاد، شهادت، مباحث دینی و نظیر آن اما وارد مصادیق جذاب نمی شوند. آیا شما موضوعات مصداقی مهم و به روزتری مثل فتنه 88 را که در جشنواره های دیگر مهجور است، در این موضوعات قرار دادید؟

رسولی: فتنه را این دوره لحاظ نکردیم اما جزو موضوعات دوره های قبل بوده است. اکنون دو موضوع دیگر که از نظر خودمان جذابیت و اهمیت داشته تعریف شده. یکی جنایات آمریکا علیه بشریت خاصه مسلمانان جهان است. با توجه به اتفاقاتی که در سطح منطقه دارد می افتد و قتل عام مسلمانان در کشورهای مختلف و حتی آسیبهایی که به حوزه دانشمندان خودمان وارد شده، تمامی اینها که بطور مستقیم و غیر مستقیم توسط دولت آمریکا و ایادی غربی هست که اتفاق افتاده. این موضوع ما است. موضوع دوم موضوع زن و جریانات فمینیستی است. جریانات فمینیستی فضای جامعه و رسانه را به جایی دارند می رسانند که داستان اومانیست درباره فمینیست تکرار بشود.

یعنی مثل آن زمانیکه اومانیست ها آمدند جریان انسان محوری را مطرح کردند و اینکه انسان بر اریکه خداوندی تکیه میزند و محور همه چیزهای عالم انسان است و همه راهها باید به او ختم بشود، الان فمینیست ها آنقدر به تعبیر خودشان به ارزش و کرامت زن دامن میزنند،که گویی زن فقط حقوق دارد و تکلیفی ندارد، در حالیکه هویت زن متشکل از حقوق و تکلیف با هم است. ما اگر قرار است به حقوق زن توجه بکنیم باید به تکلیف متقابل او نیز در برابر خودش خانواده اش و اجتماع هم توجه کنیم. از این حیث فکر کردیم این موضوع می تواند ذهن مخاطبین و شرکت کنندگان در جشنواره را توجه بدهد.

نسیم: وضعیت جشنواره امسال چطور است؟ برای این دوره برنامه خاصی اضافه کرده اید؟

رسولی: فراخوان جشنواره امسال از دوماه قبل با انتصاب بنده شروع شد. این فراخوان به همه استانها اعلام شد و بصورت مجازی و کاغذی آن را در اختیار رسانه ها گذاشتیم. این دوره علاوه بر ویژگی محتوایی، دو ویژگی بارز دارد که در بحث ادبیات انقلاب اسلامی است. اینکه ما صرفا فضای رقابتی به معنای به ماهو جشنواره نمی خواهیم. بلکه به منظور ارتقای سطح تخصصی آثار، کارگاه های آموزشی هم پیش بینی کردیم. در تمامی استانها کلیه افرادی که آثارشان در سطح استان برگزیده شود در کارگاه های تخصصی با حضور اساتید صاحب نام شرکت می کنند، آثارشان مورد خوانش مجدد قرار می گیرد. اساتید نظر می دهند، نقاط ضعف اثر را می گیرند و نقاط قوتش را تقویت می کنند.

نسیم: یعنی ساختار این طور است که این جوانها می آیند به کارگاه ها و آثاری از دل آن به جشنواره راه پیدا می کند؟ یا اینکه آثارشان را شرکت می دهند و کنارش در یک کارگاهی هم شرکت کرده اند؟

رسولی: آثار برگزیده استانی به کارگاه می آیند. من باید این ویژگی را اول می گفتم، ویژگی اولیه جشنواره در کنار بعد محتوایی این است که ما ابتدا در تمامی استانها یک جشنواره استانی داریم. یعنی آثار می آید در سطح استانی بررسی می شود و برگزیده ها مشخص می شوند. بعد آثاری که در سطح استان رتبه آورده و برگزیدگان ما تلقی می شوند، در یک کارگاه تخصصی آموزشی شرکت می کنند و پس از آنکه ارتقا آثار صورت گرفت، آن اثر در سطح ملی برای ما ارسال می شود.

نسیم: قالب ها و سطوح رقابتی کدامها هستند؟

جشنواره دوتا قالب دارد؛ داستان کوتاه و داستان بلند. جوان و بزرگسال هم سطوح سنی جشنواره ما هستند. جوایز هم جوایز مادی و نقدی هستش که به تفصیل در فراخوان آمده. 7 موضوع پیشنهادی داریم که در کنار آنها دوستان میتوانند آثار خودشان را با موضوع آزاد هم بفرستن. این اطلاعات از طریق سایت سازمان بسیج هنرمندان bao.ir و سیمرغ نیوز قابل مشاهده است. ما به تمامی کانونهای بسیج هنرمندان سراسر کشور و سازمانها بسیج هنرمندان کشور اعلام کردیم، فراخوان ها رفته، پوسترها منتشر شده بروشورها توزیع شده است، این ماجرای کلی جشنواره است.

نسیم: فرمودید داستان کوتاه و داستان بلند. مینی مال این وسط جایی ندارد؟

رسولی: متاسفانه در کمیته علمی که ما داشتیم جزو اولویت های قالبی قرار نگرفت و آن را پیش بینی نکرده اند. اما اگر نظر شخصی خود من بود، و اختیارات من در حوزه سیاست گذاری تام بود، حتما مینی مال را هم جای می دادم.

نسیم: خب با توجه به اینکه الان تو فضای جوانها خیلی علاقه به مینی مال نویسی دارند، به خاطر گسترش شبکه های اجتماعی و جنس مخاطب و فضایی که وجود دارد، چرا اضافه نشد؟

رسولی: هیچ نگاه منفی ای وجود نداشته. تنها چیزیکه من می توانم بگویم این است که احتمالا دوستان به قالب مینی مال اولویت ندادند. ولی شخصا با حرف شما موافقم اما تابع تصمیمات جمع هستم و هر تصمیمی جمع می گیرد. به هرحال من هم بعنوان دبیر گروه باید از ساختار و سازمان پیروی کنم.

نسیم: معمولا در جشنواره های داستان و شعر یک بحثی هست که چاپ مجموعه آثار برگزیده چطور انجام شود. به نظر می رسد اینجا این اتفاق به درستی نیفتاده. علت آن چیست؟

رسولی: این اتفاق افتاده، ما چند دوره آثار برگزیده جشنواره را چاپ کرده ایم ولی فکر می کنم دو سه دوره عقب هستیم. یکی از برنامه های این دوره است که اگر بشود اول این عقب ماندگی را جبران کنیم. ببینم به لحاظ سوابق دبیرخانه ای چند دوره عقب هستیم. بعد هم تلاش کنیم که آثار برگزیده این دوره را در اولین فرصت منتشر کنیم. در کنارش طرح مبسوطی ارائه کردیم مبنی بر دانشنامه داستان نویسان بسیجی که تلاش میکنیم تمام کسانی که در این 8 دوره اثر فرستاده اند را بصورت اجمالی در آن معرفی کنیم. این کتاب را به عنوان هدیه به خودشان و به جامعه ادبی و فرهنگی تقدیم خواهیم کرد.

نسیم: اما یک مشکل دیگر هم هست. چاپ مجموعه آثار به اسم «مجموعه آثار جشنواره» با اینکه تبدیل به یک کتاب مستقل بشود، مثلا یک اسم خوب پیدا کند، توسط یک ناشر معتبر منتشر شود، مثل بقیه کتابها به بازار برود و راهش را پیدا کند خیلی فرق دارد. معمولا تجربه نشان داده که کتابهای گروه اول معمولا در انبار سازمان ها می ماند و به بازار نمیرود و طبیعتا مخاطبی هم ندارد.

رسولی: بله درست است. طبیعتا این روشی که شما می فرمایید درست هم هست. ما این آثار را به عنوان یک اثر مستقل منتشر می کنیم ولی مثلا جایی در مقدمه اش ذکر کنیم که این مجموعه آثار متعلق هست به این جشنواره. چون نه تنها جشنواره ما بلکه جشنواره های دیگر هم روی جلد اثر قید می کنند که این در واقع متعلق به جشنواره کذا است. خیلی هم مورد استقبال قرار نمی گیرد و مخاطب خاصی پیدا نمی کند.

نسیم: به نظر می رسد بیشتر مخاطب این جشنواره نویسندگان جوان هستند. حتی برگزیده نوجوان هم فکر می کنم در دوره های قبل داشتیم. می توانید بگویید این ترکیب جمعیتی چطور در استانها حاصل می شود؟

رسولی: من با شما موافقم که غلبه با گروه جوان است. ولی تعداد قابل توجهی نویسنده با سابقه هم در شهرستان ها و استانها داریم که اینها به دلیل عدم دسترسی به رسانه ها، فضاهای ادبی و نشست ها برای چاپ و انتشار آثار خودشون یا شناخته نشده اند یا به چهره تبدیل نشدند. اما تا آنجائیکه بنده می دانم در سازمان بسیج هنرمندان، در حوزه های مختلف، از جمله در حوزه جشنواره ها ادعا دارد و تلاش دارد که بگوید من صدا و ندای هنر جشنواره ها هستم. می خواهد به دیده و شنیده شدن هنرمند انقلابی کمک کند. به همین جهت تلاش کرده که در گروه های مختلف سنی مخاطب خودش را جذب کند. حتی فرد بزرگسالی که اثری دارد ولی نتونسته و یا تردید داشته که جایی عرضه کند، یا جایی عرضه کرده و دچار زد و بندهای داوری شده و رتبه نیاورده، اگر این اثر قابلیت داشته باشد از آن تقدیر کند. ما حتی در دورترین نقاط کشور هم مخاطب داریم و امیدواریم این اتفاق در دوره جدید ادامه داشته باشد.

نسیم: برای شرکت در جشنواره حتما بسیجی بودن به معنی عضویت رسمی لازم است؟

رسولی: نه. شرط پذیرش آثار نیست. ولی بلاخره در عنوان خود جشنواره ذکر می شود دیگر، یعنی می گوییم هشتمین جشنواره ادبیات داستانی بسیج. ولی هیچ تاکیدی نداریم بر عضویت در بسیج.

نسیم: بقیه جشنواره های بسیج هم همینطور است؟ یعنی بسیجی بودن شرط نیست؟

رسولی: نه، در هیچکدام بسیجی بودن شرط نیست.

نسیم: مخاطبان دوره های قبلی چطور؟ اکثرا بسیجی بودند یا نه؟

رسولی: الان آمار ندارم، چون هفت دوره قبل بوده، ولی قطعا تعداد قابل توجهی از بچه ها بسیجی بودند بدلیل اینکه تبلیغات ما اطلاع رسانی ما بخش غالبش در فضای مراکز بسیج انجام میشود. از این حیث بله، تعداد قابل توجهی از شرکت کنندگان حتما بسیجی بودند.

نسیم: ممنون از اینکه وقت‌تان را در اختیار ما قرار دادید.