چند نکته از اعتراضات اخیر در عراق
ضعف دولت مرکزی عراق از نتایج ساختار سهمیهای دولت عراق است. دولتی که وزارتخانهها، سازمانها و حتی رؤسای سه گانه آن بر اساس سهمیههای حزبی، قومیتی و عشایری منصوب میشوند، نمیتواند تصمیم واحد و مقتدرانهای بگیرد.
نسیم آنلاین ؛ مهدی ازرقی، پژوهشگر روابط ایران و عراق: ابتدا به طور مختصر به زمینههای شکلگیری این اعتراضات اشاره میکنم:
۱. کمبودها و مشکلات معیشتی و اقتصادی عراق، همواره زمینه اعتراضات مردمی بوده و هست مانند قطعی برق، جادهها و خیابانهای خراب، زیرساخت حمل و نقل عمومی ضعیف و... . تا زمانیکه این وضعیت وجود داشته باشد، زمینه اعتراضات مردمی هم فراهم است.
۲. ضعف دولت مرکزی عراق از نتایج ساختار سهمیهای دولت عراق است. دولتی که وزارتخانهها، سازمانها و حتی رؤسای سه گانه آن بر اساس سهمیههای حزبی، قومیتی و عشایری منصوب میشوند، نمیتواند تصمیم واحد و مقتدرانهای بگیرد. طراحی این ساختار در تدوین قانون اساسی با نظارت آمریکا و بعد از سقوط صدام انجام گرفته است. بنابراین در این ساختار نخست وزیر نمیتواند تصمیم واحد و صحیحی بگیرد.
۳. عزل آقای عبدالوهاب الساعدی، یکی از فرماندهان عراقی که عملکرد موفقی در مبارزه با تروریست داشته نیز مزید بر علت شده و بهانهای برای حضور بخشی از معترضان بوده است.
۴. اعلام رسمی، نقش داشتن رژیم صهیونیستی در حملات هوایی به مواضع حشدالشعبی در ماههای اخیر، از سوی نخست وزیر عراق را هم میتوان به عنوان عامل بیرونی تشدید و تحریف این اعتراضات دانست.
توصیف اعتراضات روزهای اخیر عراق۱. شبکههای مجازی و کانالهای بیهویت، نقش جدی در هدایت و تشدید این اعتراضات داشتند. به طوریکه جهتدهی این تجمعات به مراکز خاصی مانند فرودگاه بغداد و ساختمانهای استانداری را بر عهده داشتند.
۲. نداشتن رهبر و چهره رسمی که این معترضان از وی خط بگیرند! هرچند که بعد از عزل آقای عبدالوهاب الساعدی در شبکههای مجازی تلاش زیادی برای کشاندن وی به این اعتراضات شد که وی را تبدیل به رهبر این اعتراضات کنند، با این حال ممکن است برخی از احزاب مخالف دولت، پشت پرده نقشی داشته باشند و یا حتی با بیانیههای دو پهلو و یا عدم اظهار نظر، به این اعتراضات دامن زده باشند.
۳. دامنه شعارها از مشکلات اقتصادی و فساد تا روابط با ایران و حتی مواکب اربعین گسترده است. شعارهایی مانند "عبدالمهدی نوکر ایران" و "تا رفع فساد، طریق الی کربلا نداریم" مشخص میسازد که اعتراضات محدود به اصلاح امور اقتصادی این کشور نمانده است. حتی در برخی شعارها از موکبداران خواسته شده تا به جای خدمت به زوار اربعین، به معترضان خدمترسانی کنند!
۴. در هیچ رسانهای تصویری از اعتراض و مخالفت با آمریکا دیده نمیشود! در حالیکه در همه تجمعات و راهپیماییها، همواره مخالفت با حضور آمریکا در عراق یکی از خواستههای مردم این کشور بوده است.
تحلیلی که بنده از این اعترضات دارم:
۱. نقش آمریکا و عربستان هم اکنون آشکار و روشن شده است. بیانیه رسمی سفارتخانه آمریکا در حمایت و به رسمیت شناختن اعتراضات و همچنین عملکرد سابق کنسولگری آمریکا در بصره در ساماندهی و هدایت فعالان مجازی برای پوشش اغتشاشات گذشته عراق، نشان از نقش موثر این آمریکا دارد. پوشش گسترده و ضریب دادن برخی شعارهای محدود و ضدارزشی توسط شبکههای ماهوارهای عربستان، تاثیر زیادی در ذهنیتسازی اشتباه درباره گستردگی این اعترضات و کشاندن دامنه آن به استانهای دیگر شده است. نکته جالب آنکه این اعتراضات عمدتاً در مناطق و استانهای شیعه نشین عراق شکل گرفته است!
۲. هدف اصلی طراحان این اعتراضات، تضعیف راهپیمایی اربعین به واسطه ایجاد تصویر ناامن در عراق، مشغول کردن ظرفیت نیروهای امنیتی، اختلاف افکنی میان ملت ایران و عراق و دوگانهسازی میان مذهب و وطن است. اما هدف ثانوی این اعتراضات هم میتواند تهدید دولت عبدالمهدی برای همراهی با خواستههای آمریکا در این کشور و دور کردن وی از ایران است. در واقع آمریکا و جریانهای مخالف ایران سعی میکنند با ایجاد اهرم فشار علیه دولت عبدالمهدی وی را تابع نظرات و تصمیمات خود کنند.
۳. با توجه به اینکه اعتراضات، رهبری پیدا نکرده و صرفا از شبکههای مجازی هدایت میشود، با قطعی طولانی مدت اینترنت در عراق، نمیتواند تداوم یابد. خصوصا اینکه عقاید مذهبی مردم عراق و قداست ایام اربعین برای آنان، عامل مهمی در متوقف کردن اعترضات خواهد بود.
اما در آستانه اربعین مردم ایران چه رویکردی در قبال این وضعیت در عراق داشته باشند:
خیلی مهم است که مردم عراق باید متوجه شوند که مشکلات اقتصادی و معیشتی و فساد در این کشور، یکی از نتایج حضور آمریکا در این کشور است. مثلا طراحی آمریکاییِ ساختار دولت عراق، باعث شده هیچگاه دولت مقتدری نتواند شکل بگیرد. یا اینکه وجود ناامنی در عراق تنها بهانه تداوم حضور آمریکا در این کشور است. بنابراین آمریکا برای تثبیت حضورش در عراق، هیچ وقت اجازه امن شدن این کشور را نمیدهد! در واقع ملت ایران به هر نحوی که شده با رعایت آداب و عقاید سیاسی و مذهبی ملت عراق، باید آنها را متوجه مخاطرات و مضرات حضور آمریکا در کشور خود کنند.