محرابی: نرخ فعلی رشد جمعیت ایران جزو کمترین نرخ‌ها در دنیا است
مسئول امور استان‌های بنیاد خاتم‌الاوصیاء در نشست "بحران جمعیتی و ظرفیت‌های نشر کتاب" گفت: یکی از مهم‌ترین کارها گره‌گشایی از ذهن مردم است که حوزه نشر در این حیطه می‌تواند بسیار موثر باشد
به گزارش «نسیم»، نشست محتوایی مجمع ناشران انقلاب اسلامی با موضوع «بحران جمعیتی و ظرفیت‌های نشر کتاب» با حضور حجت‌الاسلام سقای بی‌ریا و حجت الاسلام جواد محرابی، مسئول امور استان‌های بنیاد فرهنگی خاتم‌الاوصیاء برگزار شد.
حجت‌الاسلام محرابی: نرخ فعلی رشد جمعیت ایران جزو کمترین نرخ‌ها در دنیا است
حجت الاسلام جواد محرابی در این نشست اظهار داشت: کاهش جمعیت باید از ابعاد مختلف و با نگاه‌های متفاوتی بررسی شود. پروژه کنترل جمعیت تنها مختص ایران نبوده و در دیگر کشورها هم طرح‌هایی مانند آن پیاده شده است. مثلا ترکیه طرحی 20 ساله را برای کنترل جمعیت کردها پیاده کرد و به هدفش هم رسید. در آمریکا نیز در سال 1966 بحث کنترل جمعیت طی لایحه‌ای توسط جانسون، رئیس جمهور وقت آمریکا به کنگره ارائه شد و پس از آن آمریکایی‌ها این رویکرد را در دیگر کشورها دنبال کردند.
وی با اشاره به اینکه نرخ فعلی رشد جمعیت ایران جزو کمترین نرخ‌ها در دنیاست، افزود: طبق آخرین آمار ارائه شده نرخ رشد جمعیت در ایران 3/1 و باروری 7/1 درصد است که درصد پایینی بوده و باید به 1/2 یا 5/2 درصد برسد. این اعداد به این معنی است که برای جایگزینی حداقل جمعیت، به ازای هر مادر باید یک فرزند وجود داشته باشد. ما باید بدانیم که اگر برای این روند چاره‌ای نیندیشیم در آینده دچار رشد منفی و بحران جمعیت می‌شویم. بررسی‌های صورت گرفته حاکی از آن است که در منطقه شیعه‌نشین کشور رشد جمعیت کاهش و استان‌های گیلان، مازندران و مرکزی جزو استان‌هایی هستند که با رشد منفی جمعیت همراه بوده‌اند.
حجت الاسلام محرابی درباره دلایل کاهش جمعیت در کشور توضیح داد: یکی از مهم‌ترین دلایل کاهش جمعیت، کاهش نرخ ازدواج جوانان است که اتفاق نامبارکی است. یعنی از یک طرف از نظر رشد جمعیت در رتبه 140 قرار داریم و بسیاری از کشورها مانند اسرائیل و حتی کشورهای اسلامی منطقه از ما جلوتر هستند و از طرف دیگر آمار ازدواج‌ها هم پایین آمده است. در حال حاضر در کشور بیش از 23 میلیون جوان در سن ازدواج هستند که حدود 11 میلیون نفرشان ازدواج نکردند و به طور قطع کم کم سن ازدواج تعدادی از آنها می‌گذرد. این مساله بحران بسیار بزرگی محسوب می‌شود و ما برای حل آن نیازمند یک کار اساسی و یک حرکت جهادی هستیم.
وی ادامه داد: از تبعات بسیار مهم کاهش جمعیت، به خطر افتادن موقعیت استراتژیک کشور است؛ چون به رده معینی از جایگزینی جمعیت نمی‌رسیم تا بتوانیم موقعیتمان را حفظ کنیم. درست است که در حال حاضر ایران از نظر جمعیت با مشکلی مواجه نیست و جمعیت جوانی دارد؛ اما اگر روند کاهش جمعیت ادامه پیدا کند در آینده جمعیت پیری خواهیم داشت. علاوه بر آن بخش عمده‌ای از درآمدها و بودجه کشور هم صرف خدمات و تامین اجتماعی و نگهداری از سالمندان خواهد شد.
محرابی گفت: ژاپن و فنلاند دو جامعه پیر جهان هستند و با روندی که ما پیش می‌رویم، طی 40 سال آینده به آنها می‌پیوندیم. علاوه بر این با جمعیت سالخورده نمی‌شود کشور را اداره کرد. کشورهایی مانند چین و هند با نیروی انسانی زیاد و ارزانشان به قدرت‌های بزرگ اقتصادی دنیا تبدیل شده‌اند. کشورهای غربی هم چندین سال است که با پدیده تک فرزندی مقابله می‌کنند؛ اما در ایران هنوز این پدیده جریان دارد.
مسئول امور استان‌های بنیاد فرهنگی خاتم‌الاوصیاء گفت: بر اساس آمارهای موجود بانک جهانی در سال‌های 67 تا 71 دو وام 150 میلیون دلاری برای کنترل جمعیت به ایران داد تا به عنوان کمک بلاعوض صرف راه‌اندازی شبکه بزرگی شود که امر کاهش جمعیت را در کشور آموزش می‌دهند. این شبکه حدود 330 هزار عضو دارد و حتی در دورترین روستاهای کشور نیز فعالیت می‌کند.
حجت الاسلام محرابی درباره حل بحران جمعیت پیشنهاد کرد: البته مقابله با کاهش جمعیت کار آسانی نیست و ما باید در همه زمینه‌های مرتبط برنامه‌های کوتاه‌مدت و بلندمدت اساسی داشته باشیم. یکی از مهم‌ترین کارها گره‌گشایی از ذهن مردم است که حوزه نشر در این حیطه می‌تواند بسیار موثر باشد و مطالب و موضوعات مربوط را در قالب کتاب و نوشته به مردم ارائه کند.
وی افزود: برای گره‌گشایی از ذهن مردم باید به سوالات آنان پاسخ داد تا حساس شده و وارد بحث شوند. متاسفانه در دوران کنترل جمعیت شعارهایی داده شد که اگر ما دوباره از همان‌ها استفاده کنیم، قطعا جواب نمی‌گیریم. در آن زمان می‌گفتند «فرزند کمتر، زندگی بهتر» که بازخوردهای مثبتی هم داشت. بنابراین ما از شعار «ایران، جوان بمان» برای مقابله با آثار و زیان‌های تک فرزندی استفاده می‌کنیم. خوشبختانه اقشار مختلف مردم از این موضوع استقبال کردند. مشاوران و متخصصان زیادی هم وارد بحث درباره جمعیت شده‌اند و اگر حوزه نشر هم به این جهاد وارد شود می‌توانیم کاری اساسی برای حل این بحران انجام دهیم.
حجت‌الاسلام سقای بی‌ریا: طرز فکر خانواده‌ها در مدیریت جمعیت موثر است
حجت‌الاسلام محمدناصر سقای بی‌ریا، معاون موسسه پژوهشی امام خمینی(ره)، سخنران دیگر این نشست نیز گفت: همه ما بر اساس دلایل عقلانی و نقلی می‌دانیم که خداوند جهان را آفریده تا انسان را خلق کند و او را هم برای تقرب به خودش آفریده است. بنابراین انسان هر چقدر تلاش کند تا بچه‌هایی پرورش دهد که مقرب خداوند باشند به سعادت بیشتری نائل می‌شود.
وی ادامه داد: جمعیت یک کشور مانند پوست بدن انسان لایه لایه است؛ از لایه‌های درونی که جوان‌تر هستند تا لایه‌های سطحی پوست که پیرترین آنهاست. لایه پیر کم‌کم می‌ریزد و لایه‌ای جدیدتر جای آن را می‌گیرد. اگر این جایگزینی اتفاق نیفتد بدن دچار بیماری خطرناک پوستی شده و نمی‌تواند پوست جدیدی را جایگزین بافت مرده کند. این موضوع درباره جمعیت هم صدق می‌کند.
معاون موسسه پژوهشی امام خمینی(ره) اظهار داشت: متخصصان می‌گویند در حل حاضر ما در «پنجره جمعیتی» هستیم؛ یعنی حدود 70 درصد جمعیت‌مان در سنین بلوغ هستند و می توانند فعالیت تولیدی و اقتصادی داشته باشند. چیزی کمتر از 10 درصد سنین بالاتر و 20درصد هم سنین پایین‌تر از 14 سال را تشکیل می‌دهند. این پنچره ممکن است یک یا چندین بار در طول حیات یک جامعه ایجاد شود؛ اما با گذشت زمان اگر جایگزینی به درستی انجام نگیرد، جمعیت جوان آینده کاهش پیدا می‌کند و این خطری است که هم‌اکنون ما را تهدید می‌کند.
این استاد حوزه و دانشگاه اظهار داشت: مدیریت جمعیت بر اساس ظرفیت انسان‌ها انجام می‌شود و طرز فکر خانواده‌ها هم در آن بسیار موثر است؛ چون خانواده‌ها هستند که تعیین می‌کنند به چه شیوه و سبکی بچه‌دار شوند و او را تربیت کنند. اگر جایگزینی جمعیت نباشد، جمعیت وارد سن کهنسالی می‌گردد و تنها راهکار آن افزایش فرزندآوری است. در سال‌های پس از انقلاب، افزایشی در نرخ رشد داشتیم و زمانی که نرخ جمعیت در سال 1365 به 5/6 درصد رسید مسئولان به این نتیجه رسیدند که کشور ممکن است با مشکل مواجه شود. بنابراین دست به کار شدند و طرح کنترل جمعیت را پیاده کردند. طبق این هدف‌گذاری قرار شد نرخ جمعیت در سال 1390 به 5/4 درصد برسد؛ اما در سال 1372 به این عدد رسیدیم. در حالیکه چنین سقوطی حتی در کشورهای دیگر که این طرح‌ها را پیاده کردند و برای کاهش جمعیت مورد تشویق قرار گرفتند نیز دیده نمی‌شود.
وی افزود: بسیاری از مردم می‌پندارند کشورهای خارجی اصلا در این ماجرا دستی ندارند؛ اما با پیگیری‌های دقیق متوجه می‌شویم که آنها هدف‌گذاری بسیار دقیقی در این زمینه دارند. غربی‌ها اهدافشان را در پس پرده برنامه‌های انسان‌دوستانه و بشردوستانه پنهان کرده‌اند و اگر عمیق‌تر به فکر‌های پشت این اقدامات بیندیشیم، می‌بینیم که به قول رهبر معظم انقلاب مشتی چدنی در دستکش مخملی پوشانده شده است.
حجت‌الاسلام سقای بی‌ریا در پایان گفت: در همه این مسائل نشانه‌ها و ایده‌هایی برای ناشران وجود دارد که می‌توانند آن را دنبال کرده و به نتایج خوبی برسند. واردات داروها و وسایل پیشگیری‌کننده از جمله مشکلاتی است که باید بررسی شود.
